درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: غناء/فروعات/حرمت تعلیم و تعلم-روایات

اخباری که دلالت بر حرمت تعلیم و تعلم دارد:

    1. خبر سعید بن محمد الطاطری عن أبیه عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال : سأله رجل عن بیع الجواری المغنیات ، فقال : شراؤهنّ وبیعهنَّ حرام وتعلیمهنّ کفرٌ واستماعهنَّ نفاق[1] .

کفر به معنای سرپوشی بر مسائل حقه است

مویدات:

    1. مرسله القاضی نعمان المصری عن الصادق علیه السلام أنّه قال : لا یحلّ بیع الغناء ولا شراؤه واستماعه نفاق وتعلّمه کفر [2]

    2. مرسله الزمخشری عن أبی أمامه قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله وسلم : لا یحلّ تعلیم المغنیات[3]

بررسی سندی سه حدیث بالا

خبر اول: وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ مُحَمَّدٍ الطَّاطَرِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنْ بَيْعِ الْجَوَارِي الْمُغَنِّيَاتِ فَقَالَ شِرَاؤُهُنَّ وَ بَيْعُهُنَّ حَرَامٌ وَ تَعْلِيمُهُنَّ كُفْرٌ وَ اسْتِمَاعُهُنَّ نِفَاقٌ.

سند دارای دو طریق است:

محمد بن يعقوب‌[تعليق‌] عن عدة من أصحابنا[ضمير] عن سهل عن ابن فضال عن سعيد بن محمد الطاطري عن أبيه عن أبي عبد الله ع قال سأله رجل... فقال

محمد بن يعقوب‌[تعليق‌] عن عدة من أصحابنا[ضمير] عن سهل عن ابن فضال عن سعيد بن محمد الطاطري عن أبيه عن أبي عبد الله ع قال سأله رجل... فقال

نکته: در نسخه های مختلف کتاب کافی به صورت سعد بن محمد الطاطری ذکر شده ولی در الوافي و الوسائل و التهذيب:« سعيد بن محمّد الطاطري». و در نسخه چاپ شده کافی:« سعيد بن محمّد الطاهري». و در الاستبصار:« سعد بن محمّد الطاهري».

وضعیت سعد بن محمد الطاطری مشخص نیست اما آقای وحید بهبهانی از اینکه پسر برادرش از او نقل کرده اشعار به وثاقت برداشت کرده است[4] . شیخ طوسی در کتاب عده الاصول می گوید: إنّ الطائفة عملت بما رواه‌ الطاطريّون‌

وضعیت پدر سعد یعنی محمد الطاطری مشخص نیست لذا حدیث سندا ضعیف است.

خبر دوم: مرسله القاضی نعمان المصری عن الصادق علیه السلام أنّه قال : لا یحلّ بیع الغناء ولا شراؤه واستماعه نفاق وتعلّمه کفر [5]

روایت مرسله است

نسبت به کتاب «دعائم الاسلام فی ذکر الحلال والحرام والقضایا والاحکام» نوشته نعمان بن محمد تمیمى (م، ۳۶۳ ق) برخی دیدگاه ها درباره مولف و کتاب:

    1. ابن شهر آشوب و محمد بن علی اردبیلی صاحب جامع الروات، مؤلف آن را شیعه نمى‌دانند ولى کتاب وى را کتاب خوبى مى‌دانند.

    2. مولف امامی و کتاب معتبر (علامه مجلسى، شیخ حر عاملى، سید بحر العلوم، محدث نورى، آقا بزرگ تهرانى و شیخ عباس قمى)

    3. گروهی مانند صاحب جواهر، نه کتاب را معتبر مى‌دانند و نه مؤلف آن را.

خبر سوم: مرسله الزمخشری عن أبی أمامه قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله وسلم : لا یحلّ تعلیم المغنیات[6]

"علامه ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری، ملقب به جار الله(467-538)، منسوب به زمخشر(از نواحی خوارزم)از نامدارترین مفسران و متکلمان و ادبای اسلامی و ایرانی است که آثاری از وی به یادگار مانده است؛ از آن جمله، ربیع الابرار و نصوص الاخبار و این محصول سن کمال علم و تجربه و رشد اندیشه زمخشری است و آن را بعد از سال 528، یعنی در دهه آخر عمرش نوشته است.