درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: غناء/فروعات بحث/خرید و فروش جاریه مغنیه

مسأله مورد بحث درباره خرید و فروش جاریه مغنیه بود مرتبط با این بحث روایاتی رسیده است که برخی از آنها دلالت بر منع و نهی از بیع جاریات مغنیات است

اخبار و روایات

    1. توقیعی که از امام زمان (عج) به سند معتبر رسیده « ثمن المغنیه حرام»[1] [2] .

این توقیع در کتاب وسائل الشیعه[3] از شیخ صدوق روایت شده اما در سند ایشان «محمد بن عصام الکلینی» وجود دارد که مهمل است بنابراین سند صدوق ضعیف است اما سند شیخ طوسی در کتاب الغیبه حسن و بلکه معتبر است. از جعت دلالت تمام است.

    2. صحیحه إبراهیم بن أبی البلاد قال : قلت لأبی الحسن الأوّل علیه السلام : جعلت فداک إنّ رجلاً من موالیک عنده جوار مغنّیات قیمتهنَّ أربعه عشر ألف دینار وقد جعل لک ثلثها ، فقال : لا حاجه لی فیها ، إنّ ثمن الکلب والمغنیه سحت[4] .

مقصود از أبی الحسن الأوّل امام کاظم ع است.

    3. خبره عن أبی الحسن علیه السلام وفیه : وثمنهنّ سحت[5] .

    4. خبر الحسن بن علی بن الوشاء قال : سُئل أبوالحسن الرضا علیه السلام عن شراء المغنیه ؟ قال : قد تکون للرجل الجاریه تلهیه ، وما ثمنها إلاّ ثمن کلب وثمن الکلب سحت والسحت فی النار[6] .

دلالت واضح است سوال از شراء مغنیه است و پاسخ هم باید نسبت به سوال باشد خواندن غنای جاریه لهو است لذا می شود گفت اگر خواندنش لهو نباشد مشمول پاسخ امام نمی شود.

    5. خبر سعید بن محمد الطاطری عن أبیه عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال : سأله رجل عن بیع الجواری المغنیات ؟ قال : شراؤهنّ وبیعهنّ حرام ، الحدیث[7]

به نظر استاد: حرام در معاملات حرمت وضعی به معنای بطلان است و چه بسا در پی آن حرمت تکلیفی را هم بیاورد وقتی ثمن را مالک نشدی حرام است که در آن تصرف کنی و در صورت ایراد خسارت ضامن خواهد بود.

نتیجه بحث: اگر در خرید و فروش جاریه مغنیه به قیمتی که بیشتر از جاریه ای که فاقد این صفت است ثمن اگر به اعتبار آن خصوصیت غناءخوانی و به قصد آواز خوانی کردن مغنیه می پردازد در این صورت حرام است اگر در هنگام خرید به منفعت آواز خوانی آن کاری ندارد مثلا می خواهد به جهت کفاره عتق رقبه بخرد در این صورت اشکالی ندارد.

بنابراین اگر به لحاظ صفت آوازه خوانی بخرد حرام و الا اگر برای صفت محلله مثل خدمت، استمتاع یا عتق بخرد و غناءمقصود خریدار نباشد جایز است.

اگر کنیز را برای اینکه آواز خوانی در مجالس اعراس انجام دهد و پول زیادی هم بدهد باز هم بیع صحیح است چرا که مورد نظر خریدار حرام نبوده است دلیل آن هم اخبار و روایات است.

    1. خبر عبد اللّه بن الحسن الدینوری قال : قلت لأبی الحسن علیه السلام : جعلت فداک ما تقول فی النصرانیه اشتریها وأبیعها من النصرانی ؟ فقال : اشتر وبع ، قلت : فأنکح ؟ فسکت عن ذلک قلیلاً ، ثمّ نظر إلیَّ وقال وشبه الإخفاء : هی لک حلال .

قال : قلت : جعلت فداک فاشتری المغنیه أو الجاریه تحسن أن تغنّی أرید بها الرزق لا سوی ذلک ؟ قال : اشتر وبع

نکات روایت:

    • خرید و فروش کنیز غیر مسلمان

    • خریدار غیر مسلمان باشد

    • اشتر و بع به معنای وجوب نیست بلکه به معنای جواز است که نصرانی بودن مانع صحت بیع نیست.

همبستر شدن با جاریه غیر مسلمان جایز است نکاح در روایت به معنای عقد نیست چرا که ملک یمین با نکاح و عقد جمع نمی شود.