درس خارج فقه استاد سیدمهدی نقیبی

موضوع: غناء/فروعات بحث/حرمت موسیقی/اجماع/

اگر ما در ارتباط با شبهه حکمیه و شبهه موضوعیه و شبهه مفهومیه غناء برائت جاری کنیم چیزی شبیه تخصیص اکثر پیش می آید و تخصیص اکثر قبیح است لذا مجرای احتیاط است با این همه آیات و روایات و لسان ادله ای که برای حرمت غناءبیان شد.

این سخن نقدی دارد آقا میرزا علی فلسفی می گفتند انواع غناءرا درخارج ببینید موارد و مصادیقی که غنای حرام داریم خیلی زیاد است لذا تخصیص اکثر نیست و شبیه تخصیص اکثر نیست اینکه آیات و روایات و اجماع که بر حرمت غناءوارد شده است و در خارج بگویید این غناءحرام است بر فرض که تعداد افراد غنای حرام کمتر از غنای حلال باشد این همه تاکیدات به خاطر اهمیت قضیه است و لغو نیست لذا با السنه گوناگون درباره آن سخن گفته است گاهی کثرت و تعداد ادله کاشف است که آن امری که درباره آن حکم گفته شده این کثرت و تعداد نشان دهنده این است که ملاک حرمت شدید است . لذا در موارد مشکوک اگر برائت جاری شد اشکالی ندارد.

نتیجه: در شبهه حکمیه و مفهومیه و موضوعیه برائت جاری شود اما افرادی که یقینا از غنای محرم هستند کم نیستند و بر فرض که کم باشند به جهت شدت حرمت در لسان ادله فراوان نقل شده است.

*مرحوم سبزواری می گوید در مورد مشتبه باید احتیاط شود اشتغال یقینی برائت یقینی می خواهد لذا احتیاط لازم است در جایی که مشتبه است که غناء است یا خیر قائل به وجوب احتیاط و اجتناب از مشکوک حرمت هستند دو تقریب بیان می کنند:

تقریب اوّل: در آیه ی شریفه ی قرآن امر به اجتناب از قول زور شده است: ﴿وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الرُّورِ﴾ و قول زور طبق روایات مفسّره همان غناء .است امر به وجوب اجتناب از طبیعت غناء است یعنی هرآنچه داخل در طبیعت غناء است و درواقع غناء ،است چه بدانیم بأنه غناء به دلیل عرف یا لغت و چه ندانیم و مشکوک باشد واجب الاجتناب است. اصل تکلیف را یقین داریم (وجوب اجتناب از غنا) و مکلف به مشکوک با اجتناب از فرد مشکوک یقین پیدا می شود که امتثال تکلیف شده و اگر اجتناب نشود یقین به امتثال تکلیف نمی شود.

تقریب دوّم: در اجتنب عن الغناء، المامور به امر واحد و هو طبیعت الغناء و هذا لایحصل الا بانتفاء الطبیعه بتمام افرادها بنابراین در رابطه با فرد مشکوک هم باید اجتناب کرد.

در مثال اجتننبوا عن الخمر در خارج یک سری بطری داریم که خمر است و برخی مشتبه است که خمر است یا خیر اگر بخواهیم به گونه ای عمل کنیم که یقین به تحصیل اجتناب از خمر اتفاق افتاده باید از مورد مشتبه هم پرهیز شود.

مرحوم سبزواری دچار تعدد رأی است ایشان کتابی دارد به نام ذخیره و کتاب مسائل غناء در کتاب ذخیره در مورد فرد مشتبه برائت جاری می کند و در کتاب مسائل غناءقائل به لزوم اجتناب و احتیاط وجوبی است.

سخن ایشان مورد نقد واقع می شود که دو اشکال دارد 1- اشکال نقضی 2- اشکال حلی

اشکال نقضی: لازمه کلام مرحوم سبزواری این است که در شبهات موضوعیه و در شبهات وجوبیه که اخباری و اصولی قائل به احتیاط نیستند قول به احتیاط داده شود.

اشکال حلی: وقتی امری به یک طبیعت تعلق گرفت و واجب کرد این امر به طبیعت امتثال اش به این است که فردی از این طبیعت تحقق یابد و آن گاه که نهی به طبیعت تعلق گرفت امتثال نهی به این است که جمیع افراد منهی عنه ترک شود آن گاه که می گوید لاتشرب الخمر معنایش این است که از این ظرف خمر ننوش و هر مایعی که مصداق خمر می آید باید اجتناب شود حال اگر شرب خمر کرد و با لاتشرب الخمر مخالفت کرد و فردا ظرف دیگری از خمر دید در این جا باز هم نهی از شرب خمر دارند و به این صورت نیست که دیگر نهی نداشته باشد هر یک از افراد خمر نهی دارد.