درس خارج فقه استاد سیدمهدی نقیبی

موضوع: مکاسب محرمه/غیبت/موضوع شناسی غیبت

شروع بحث از حکم یا موضوع؟

روال فقها مانند بحث غنا ، بیان حکم است ؛ چه اینکه وظیفه فقیه نوعا بیان حکم است . قبلا تفاوت موضوعات اختراعی(مانند صلاه و صوم و حج) و غیر اختراعی(مانند خمر) عرض شد . در نوع اول تبیین موضوع بر عهده شارع است . موضوعات مستحدثه(مانند ارز دیجیتال) نیز نیازمند بررسی دقیق فقیه می باشد . اما در موضوعات عرفی مانند خمر ، تشخیص آن برعهده عرف می باشد . بنابراین توجه به انواع موضوعات ضروری است . البته در مبحثی مانند غنا هم موضوع و هم حکم آن ، محل اختلاف است .

موضوع غیبت

معنای لغوی ، معنای اصطلاحی عند الفقها و معنای روایی غیبت را باید بررسی کنیم :

-ابن منظور : ((الغیبه من الاغتیاب و اغتاب الرجل صاحبه اغتیابا اذا وقع فیه و هو ان یتکلم خلف انسان مستور بالسوء او بما یغمه لو سمعه وان کان فیه فان کان صدقا فهو غیبه و ان کان کذبا فهو البهت و البهتان )) لسان العرب ج 10 ص152

نکته ها :

1.هرچند تصریح به تکلم شده ، لکن خواهد آمد که اشاره هم غیبت است .

2.خلف هم الزاما عدم الحضور نیست و ممکن است حاضر غیر ملتفت باشد .

3.قید مستور هم عیب آشکار(مانند بینی بزرگ) را خارج می کند هرچند که ذکر عیب آشکار تحت عنوان ایذاء قرار می گیرد و حرام است .

4.سوء هم ذکر کار خوب را خارج می کند .

5.تعبیر به ((او)) تعبیر جایگزین را بیان می کند که ملاک ناراحتی فرد است

6.در پایان به تفاوت غیبت و بهتان تصریح می شود .