درس خارج فقه استاد سیدمهدی نقیبی

موضوع: مکاسب محرمه/غیبت/مفهوم غیبت/بررسی قید کراهت غیبت شونده

مطلب مورد بحث در مورد موضوع غیبت در این بود که آیا کراهت داشتن مغتاب دخالت دارد در تحقق غیبت به نحوی که اگر مطلبی در مورد اون شخص گفته شد در مورد عیبی که دارد اگر او اکراه دارد از گفتن این وصف در مورد او پس این غیبت است اما اگر او ناراحت نمیشه این دیگر غیبت نباشه؟

اختلاف وجود دارد:

بعضی کراهت داشتن را دخیل در معنای غیبت دانسته اند.

مرحوم امام خمینی: اقوا اینکه این اکراه داشتن شخص دخالتی در معنای غیبت ندارد:

شاهد اول: ظاهر قاموس غیبت را طوری معنا میکند که این مطلب را می رساند نهایه ابن اثیر،منجد،مجمع البیان هم اینگونه معنا کرده اند.(قول بعضی از لغویین این مطلب را تایید میکند)

مرحوم نراقی در کتاب مستند تصریح بر این امر دارد که کراهت داشتن در ماهیت غیبت دخالتی ندارد اضف الی ذالک که این غیبت به لحاظ معنای عرفی ش در خارج کراهت داشتن شخص غیبت شونده هیچ دخالتی ندارد:

شاهدش این است که وقتی در غیاب شخصی ذکر میکنند سوء را برای او می گویند بهش غیبت نکن و معطل این نمی مانند که شخص غیبت شونده ناراحت می شود از این غیبت یا نه.

بعضی آقایون هم تعبیری دارند می فرمایند بما یکرهه که در روایت آمده این به لحاظ غالب موارد هست.

نوع مردم از اینکه حرف سوء پشت سرشون گفته شود ناراحت می شوند.به ندرت موردی پیدا میشوند افرادی که ناراحت نشوند.

لذا بعضی آقایون گفته اند که این بما یکرهه لازم نبود گفته بشه چون غالب موارد این اکراه درش هست اما اگر موردی این اکراه نبود فرمایش ایشون این است که اون غیبت است.ایشون برای تایید این مطلب از روایات هم استفاده می شود که کراهت دخالتی در بحث غیبت ندارد. بعد اون روایتی که از اباذر گفته شد و شما تکیه کردید به اون روایت و قائل شدید به این که غیبت نسبت به چیزی که در شخص هست و یا نیست که معنای عامی نشون دادند نسبت به این جمله هم ایشون حرفی دارد میفرمایند بما یکرهه شاید جزو روایت نباشد.این آقایون که این روایت را از جواهر نقل کرده اند شاید جواهر اشتباهی اتفاق افتاده.

در بعضی از اخبار میبینیم که دارد از (ه) یکرهه خبری نیست بما یکره یا که معلوم خوانده شود.بعد ایشون تمایل نشون میده که مجهول خوانده شود به چیزی که مکروه است.به چیز مکروه و امر سوء از طرف یاد شد اما آیا او اکراه دارد او را. اگر اکراه نداشته باشد اما در عین حال در مورد اون مطلب سوئی را دارید میگید و لو اینکه او اکراهی ندارد هذه غیبت.