درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: موارد استثنا از حرمت غنا

موارد استثنا از حرمت غنا:

    1. غیبت شخص متظاهر به فسق

    2. غیبت مظلوم از ظالم فی الجمله جایز است

چند احتمال و قول در مسئله:

    1. غیبت از ظالم مطلقا جایز است هم برای مظلوم و هم برای سایر افراد

شاید بتوان گفت که فقط غیبت مظلوم جایز است. با توجه به آیه:

آیه ﴿لا يُحِبُّ اللهُ‌ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَنْ ظُلِمَ وَ كانَ اللهُ‌ سَميعاً عَليماً﴾[1]

خداوند دوست ندارد كسى با سخنان خود، بدي‌ها [ى ديگران] را اظهار كند؛ مگر آن كس كه مورد ستم واقع شده باشد. خداوند، شنوا و داناست.

با توجه به آیه غیبت غیر مظلوم از ظالم جایز نیست. جمعی فرموده اند: غیبت ظالم از مظلوم جایز است با دو قید: 1- مظلوم می تواند از ظالم میتواند غیبت کند للانتصار 2- غیبت فقط در خصوص ظلمی که به او شده است می تواند غیبت کند.

خدشه به قید اول: چه بسا امید به انتصار ندارد ولی اقل فایده اش این است که برای تشفی است. چه بسا با این کار سبک می شود. علاوه بر این با توجه به عبارت« إِلاَّ مَنْ ظُلِمَ » بعید نیست که با توجه به اطلاقش می توان گفت در هر صورت جایز است خواه للانتصار یا غیر انتصار.

قید دوم را می پذیریم زیرا از عبارت « إِلاَّ مَنْ ظُلِمَ » می فهمیم دلیل جواز غیبت خصوص ظلمی است که به او شده. ولی غیر آن تحت حرمت غیبت باقی می ماند.

روایات ذیل آیه:

    1. الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ الضَّیْفَ یَنْزِلُ بِالرَّجُلِ فَلَا یُحْسِنُ ضِیَافَتَهُ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِ أَنْ یَذْکُرَ سُوءَ مَا فَعَلَهُ.[2]

امام صادق (علیه السلام)- اگر برای کسی مهمان بیاید و او از مهمان خوب پذیرایی نکند. برای مهمان اشکال ندارد پذیرایی بد میزبان را بازگو کند، [یعنی غیبت محسوب نمی‌شود].

ربط این آیه به محل بحث: به طریق اولی کسی که ظلم شده در حقش می تواند غیبت کند.