درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

غیبت/حرمت استماع غیبت/ارزیابی ملازمه حرمت استماع و غیبت/عدم دلیل بر استماع غیبت مطلقا حرام باشد20 آذر 1402 (دوشنبه)

عبارت مکاسب محرمه امام خمینی ج1ص303

لكنه أيضا لا يخلو من اشكال لعدم احراز حرمة من أجاز الشارع غيبته والقدر المتيقن من الأخبار المشار إليها(به آن اخبار) هو مبغوضيةُ هتك غير من أجاز المولى هتكه ولو في الجملة (غیر امر مثلا تقی را اجازه نداد برای او) ، ولا دليل على حرمة هتكه ذاتا بنحو الاطلاق ، ولا يستفاد ذلك من الأخبار المتقدمة ، لأن المستند لما ذكرناه ليس اطلاق دليل أو عمومه ، بل هو مستفاد من مجموع الأخبار استنقاذا(ما برداشتمان چنین بود از روایات که مؤمن حرمت دارد، جناب سامع حرمت مؤمن را نشکن و غیبت او را گوش نکن) ، وأما عدم جواز غيبته لغير من أجيز فالاطلاق أدلة حرمة الغيبة من غير مقيد ، لا لهذا الوجه فتحصل مما ذكر عدم دليل معتمد على حرمة استماع الغيبة المحللة.

همین وجه اخیر هم که بخواهد دلیل باشد بر حرمت استماع غیبت به قول مطلق، خالی از اشکال نیست. بخاطر عدم احراز حرمت کسی که اجازه داده است شارع غیبت او را. این کسی که شارع اجازه داد غیبت کردن او را برای ما محرز نیست که این شخص حرمت داشته باشد. قدر متیقن از اخبار مبغوضیت هتک غیر کسی که مولا اجازه داده هتک او را و لو فی الجمله است. دلیلی بر حرمت هتک این شخص (شخص غیبت شونده) ذاتا به نحو اطلاق نداریم. چون مستند برای آنچه ذکر کردیم اطلاق دلیل یا عموم دلیل نبود. بلکه مستند این مطلب استفاده شد از مجموع روایاتی که برایتان گفتیم استنقاذا (ما برداشتمان چنین بود از روایات که مؤمن حرمت دارد، جناب سامع حرمت مؤمن را نشکن و غیبت او را گوش نکن)

این که دلیل عامی در بین نبود ما از لابلای اخبار و از مضامین اخبار این را فهمیدیم که حرمت مومن باید حفظ شود. به شک می افتیم که حرمت مومن کجا باید حفظ شود. حرمت مومن حتی زمانی که برای گوینده حرمت ندارد هم باید حفظ شود. قدر متیقن جایی است که بر او حرام است گفتن و بر شما حرام است شنیدن.

نتیجه

استماع غیبت مطلقا حرام نشد. بلکه قدر متیقن جایی حرام است که گفتن غیبت حرام باشد.

تکمیل سخن:

چه نسبتی است بین این دو حکم در خارج؟ غیبت کردن حرام = شنیدن حرام. غیبت کردن جایز= شنیدن ممکن است جایز و ممکن است حرام. غیبت کردن حرام= شنیدن جایز.

مثال برای مورد آخر: شنونده مکره باشد و بعدا هم از او میپرسند چه گفته. در اینجا غیبت حرام است ولی شنیدن جایز است.

مثال برای غیبت حرام شنیدن جایز: شنونده خبر داشته از موضوع غیبت.