درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

مکاسب محرمه/قمار/ ادله حرمت/ اجماع،آیات و روایات 10/10/1402

عنوان: قمار/ رهن گذاشتن

علماء اهل سنت: و کذلک نهی کرد شریعت قمار را به جمیع انواعه به هر نحوی باشد شریعت مردم را از نزدیک شدن بر حذر داشته است و یکی از مصادیق بازی کردن با این آلات است.

محل بحث: بازی با الات مودی للقمار من الترعی

اولین دلیل: اجماع جمیع علماء شیعه و اهل سنت

ضرورت مذهب: بالاتر از اجماع ضرورت مذهب است چون با تکلیف حرام است و در وضع نیز این پول چون فاسد است عقد نیز باطل است و اگر پول تلف شود اخذ کننده ضامن است.

دلیل قرآن:

    1. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ[1]

    2. إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ[2]

ظهور: ظهور در معنی فمار و حرمت آن ثابت و قطعی است.

نظر استاد: تاکیدات قرآنی منضم به یکدیگر دال بر حرمت شدیده این فعل است.

    3. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ [3]

کبری: اکل مال به باطل نکنید صغری: قمار باطل است و از مصادیق اکل به باطل است

روایات: وسائل الشیعه باب 35 ابواب ما یکتسب به

وعن محمد بن يحيى، عن محمد بن الحسين، عن صفوان، عن العلاء، عن محمد بن مسلم، عن أحدهما عليهما السلام قال: لا تصلح المقامرة ولا النهبة [4]

دلالت: نثار در عروسی ها جایز است منتهی از دست کسی به زور گرفتن آن چه که قبلا حیازت نموده است، جایز نیست این را (نمیه) گویند.

لا تصلح، صلاحیت دلالت بر حرمت را ندارد.

سوال: حرمت تکلیفی از روایات فهمیده می شود یا وضعی یا هر دو عنوان مقدم است؟

جواب: عبارت لا تصلح فقط دال بر حرمت وضعی است.

و التحقیق: درباره دلالت لاینظر الی اهله در روایات

این عبارت در مواردی همچون بحث غناء موسیقی و مجلس قمار از لسان مبارک معصوم علیه السلام آمده و هدف تحقیق دلالت این عبارت بر حرمت و کرامت است:

خداوند دو نوع صفت دارد، صفت ذاتی و فعلی

غضب خداوند صفت فعل خداوند است و عباراتی همچون لا یحب ظهور در مبغوضیت فعل دارد یعنی مبغوضیتی که لا یجتمع مع الترخیص فی الفعل است، اولا خدا مبغوضیت مولی اگر دلیل بر ترک نداشته باشد، خود ظهور در تحریم است و برای خلافش نیاز به قرینه داریم.

ثانیا اگر مصادیق فراوان قرینه کراهت در ادامه حدیث آمده است.