درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

حرمت قمار/ اقسام لهو حرام/قسم اول لهو به آلات قمار همراه با مراهنه 11/10/1402

عنوان: قمار/ بررسی ادله حرمت/ بررسی روایات

ادامه بحث: روایت المطلع في الشطرنج كالمطلع في النار. [1] ... این حرف (فی) در روایت دال بر خوض و فرو رفتن در این مسئله قمار و شطرنج است

روایت معتمر بن خلاد عن ابی الحسن:

محمّد بن يعقوب ، عن محمّد بن يحيى ، عن أحمد بن محمّد ، عن معمر بن خلاد ، عن أبي الحسن ( عليه السلام ) قال : النرد والشطرنج والأربعة عشر بمنزلة واحدة وكل ما قومر عليه فهو ميسر.[2]

أربعة عشر: تکه هایی از چوب و نرد و شطرنج مثل هم هستند در قمار بودن و حرام هستند.

كل ما قومر عليه: هرچه که با آن بر اساس برد و باخت باشد و قابلیت قمار داشته باشد. مثل بلیط های بخت آزمایی پس هرچه که در آن برد و باخت باشد

یا ممکن است وسیله و آلتی در کار نباشد اما سر یک فعل یا مشاهده یک منظره مثل تعداد ماشین های خاص در خیابان، قمار کنند دو فرد یا دو گروه

و التحقیق: بررسی سند روایات تحف العقول مذکور در مکاسب بیع

جبران ضعف دلیل به عمل اصحاب یا از حیث سند و یا از حیث دلالت و جبران ضعف سند یا به استناد اصحاب به روایت است و یا به دلیل سمت مضمون روایت است

مرحوم اخوند در کفایه می نویسد: ان العبره فی حصول الجبران او الرجمان بموافقته هو الدخور بذلک تحت دلیل الحجیه او الرحجیه الراجحه الی دلیل الحجیه کما أن العبره فی الرهن انما هو الخروج بالمخالفه عن تحت دلیل الحجیه فلایبعد جبر ضعف السند فی الخبر بالظن بصوره او بصحه مضمونه و دخوله بذلک تمت ما دل علی حجیه ما یوثق به فراجع ادله اعتبارها[3]

تاریخچه تحف العقول

اولین اثری که از کتاب تحف العقول در آثار علماء دیده می شود به قرن ده باز می گردد و شیخ حسین بحرانی در کتاب الطریق الی الله عباس قمی، کتاب الکنی ج1 ص329

بعید نیست که نویسنده کتاب از جهت عقیده یا وثاقت ضعیف بوده باشد مخصوصا این که بعضی ایشان را نصیری و علوی دانسته اند.

آیا تمام روایات تحف العقول حجت است؟

باید توجه شود که شیخ انصاری (ره) تمام فقرات روایت تحف العقول را حجت نمی داند و تبعیض در حجیت قائل است.

نتیجه : 1- روایت تحف العقول فی نفسه از اعتبار برخوردار نیست

2- ضعف روایت تحف العقول به وسیله ی اجماع جبران می شود

3- جبران ضعف سند روایت تحف العقول به وسیله ی صحت مضمون است

4- تمام فقرات روایت تحف العقول مورد اجماع اصحاب نیست تا اججیت آن اثبات شود بلکه برخی از فقرات آن از حجیت برخوردار هستند.