درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

حرمت قمار/ اقسام لهو حرام/قسم دوم لهو به آلات قمار بدون مراهنه 13/10/1402

عنوان: قمار/ مسئله دوم/ قمار بدون رهن

روایات: عن مجالی شهید ثانی قول (ع) كُلُّ مَا أَلْهَى عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ فَهُوَ مِنَ الْمَيْسِرِ [1]

سوال: آیا از این روایت حرمت قمار بدون رهن فهمیده می شود؟

دلالت: به نحو عام هرچه که از یاد خداوند غفلت می آورد میسر است

دو اشکال مصباح الفقاهه: 1- ضعف سندی2- دال بر حرمت نیست و حمل بر کراهت می شود.

توضیح: هر لهوی را از مصادیق میسر شمردن کلام دال دلیل است و احدی به آن قائل نیست: انما الحیاه الدنیا لهو و لعب، این کلام همه زندگی دنیا لهو است

و لهو گاهی در امور مستحب هم اطلاق شده است

حدیث: کل لهو المومن باطل الا فی ثلاث: فی تادیه الفرس، رمیه عن قویب، ملاعبه با همسرش

عده ای از علماء به این حدیث تمسک نمودند جهت حرمت

اشکال مصباح الفقاهه: 1- روایت مربوط است و سند ضعیف است و در تهذیب ج6 ص175 آمده که طبق سند شیخ بخاطر وجود عبد الله بن عبد الرحمن تضعیف شده است. البته بیهقی در فقه الکبری ج 14 حدیث 11 آورده است

مجلسی: عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَهْوُ الْمُؤْمِنِ فِي ثَلَاثَةِ أَشْيَاءَ: التَّمَتُّعِ بِالنِّسَاءِ وَ مُفَاكَهَةِ الْإِخْوَانِ وَ الصَّلَاةِ بِاللَّيْلِ:[2] بازی با زن، نماز شب و مجالست با مومنین

این روایات دال بر عدم حرمت کل لهویات است و جهت خدشه به روایات اول مطرح است

احتمال: این مصادیق مذکور از تحت حدیث اول خارج بودنش توهم است. دلیل: چون مستلزم تخصیص اکثر است و تخصیص اکثر مستهجن است

نظر استاد: این مصادیق لهویات مکروهه است نه لهویات محرمه

عَنِ الْفُضَيْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ هَذِهِ الْأَشْيَاءِ الَّتِي يَلْعَبُ بِهَا النَّاسُ النَّرْدِ وَ الشِّطْرَنْجِ حَتَّى انْتَهَيْتُ إِلَى السُّدَّرِ فَقَالَ إِذَا مَيَّزَ اللَّهُ بَيْنَ‌ الْحَقِ‌ وَ الْبَاطِلِ‌ فِي أَيِّهِمَا يَكُونُ قُلْتُ مَعَ الْبَاطِلِ قَالَ فَمَا لَكَ وَ لِلْبَاطِلِ. [3]

دلالت: تقابل بین حق و باطل یعنی حرام است. و عده ای قائل اند از این روایت حرمت فهمیده نمی شود.

دو اشکال مصباح الفقاهه:

    1. سند روایت ضعیف است.

    2. ملازمه ای بین بطلان و حرمت نیست

عبارت (فمالک و الباطل): دال بر حرمت نیست و قرینه بر دم حرمت نسبت به عبارت اول حق و باطل است

وعنهم ، عن سهل ، عن علي بن الريان ، عن يونس قال : سألت الخراساني ( عليه السلام ) عن الغناء ؟ وقلت : إن العباسي ذكر عنك أنّك ترخص في الغناء فقال : كذب الزنديق ما هكذا قلت له : سألني عن الغناء ، فقلت : إن رجلاً أتى أبا جعفر صلوات الله عليه فسأله عن الغناء ، فقال : يا فلان إذا ميز الله بين الحق والباطل فأين يكون الغناء ؟ فقال : مع الباطل ، فقال : قد حكمت. [4]

سند: معتبر است به دلیل موثقه بودن روایت به جهت وجود ابن فضال و ابن بکیر

نکته: ابن فضال امامی نیست اما عبارت (فلاخیرفیه) دال بر حرمت نیست.

عن عبد الواحد بن المختار قال : سألت أبا عبد الله ( عليه السلام ) عن اللعب بالشطرنج ، فقال : إنّ المؤمن لمشغول عن اللعب.[5]

کیفیت استدلال: اقتضا دارد مطلق لعب، رهن در کار نیست و دخالتی در حرمت ندارد.

اشکال: 1- بخاطر وجود سهل ضعیف است 2- ابن المختار مجهول است.

دلالت: سوال از صحت شطرنج است اما امام (ع) مطلق لعب را حرام معرفی می کنند.

عنوان (ان المومن) قرینه ای است بر دوری متامن مومنین و دال بر مفات کمالیه است و ظهور در کراهت دارد.

نتیجه: مومن یک جایگاهی دارد و منظور قدر دانستن فضائل اخلاقی است.