درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

حرمت قمار/بازی با آلات قمار بدون شرط بندی/عمومات حرمت قمار/دلالت آیات و روایات 24/10/1402

حرمت قمار/بازی با آلات قمار بدون شرط بندی/عمومات حرمت قمار/دلالت آیات و روایات

در رابطه با معنای میسر با طایفه ای از اخبار و روایات مواجه می شویم

    1. طایفه ای از اخبار دلالت بر این دارند که مراد از میسر همان ذات آلات هستند (که در جلسه گذشته بیان شد) › بازی با آلاتی که مودی قمار باشند بازی با آنها حرام است

    2. میسر همان رهن است. نتیجه: بازی با آلات مودی قمار بدون رهن جایز است

محمّد بن يعقوب ، عن محمّد بن يحيى ، عن أحمد بن محمّد ، عن معمر بن خلاد ، عن أبي الحسن ( عليه السلام ) قال : النرد والشطرنج والأربعة عشر بمنزلة واحدة وكل ما قومر عليه فهو ميسر.[1]

أربعة عشر: تکه هایی از چوب و نرد و شطرنج مثل هم هستند در قمار بودن و حرام هستند.

كل ما قومر عليه: هرچه که با آن بر اساس برد و باخت باشد و قابلیت قمار داشته باشد. مثل بلیط های بخت آزمایی پس هرچه که در آن برد و باخت باشد

میسر همان عوض است

وعن یاسر الخادم، عن الرضا علیه‌السلام قال: سألته عن المیسر، قال: «الثقل من کلّ شی‌ء، قال: والثّقل ما یخرج ما بین المتراهنین من الدراهم»[2]

یاسر خادم گوید: از امام رضا علیه‌السلام در مورد میسر و قمار پرسش نمودم، حضرت فرمود: میسر گرانی هر چیزی است. (در ادامه) فرمودند: درهمی است که از دست دو گروگذار خارج می‌شود تا برای برد و باخت آن قمار کنند.

علامه مجلسی احتمال می‌دهد «الثقل» در اصل «التفل» باشد؛ به معنای گرو و رهنی که برای قمار گذاشته می‌شود و بخشی از آن به تلکه‌گیر داده می‌شود.

در مورد دیگر النفل آمده.

معنای مناسبی برای این کلمه که به بحث ما مرتبط باشد یافت نمی شود الا اینکه این کلمه به النفل تلفظ کنیم. النفل به معنای غنیمت است. یعنی بین دو نفر غنیمت است.

    3. میسر همان آلات و رهن است جمیعا

محمّد بن يعقوب ، عن محمّد بن يحيى ، عن أحمد بن محمّد ، عن معمر بن خلاد ، عن أبي الحسن ( عليه السلام ) قال : النرد والشطرنج والأربعة عشر بمنزلة واحدة وكل ما قومر عليه فهو ميسر.[3]

محل شاهد مثال: کلما قومر علیه همان رهن است. اگر ما قومر به بود بدون تردید به ذوات اینها برمیگشت.

اگر عطف را عطف تفصیلی بگیریم برای اینکه مراد از شطرنج به این باشد که آن چیزی که در بازی با شطرنج به عنوان رهن قرار میگیرد. در این صورت از ظاهر معنای معطوف علیه دور شدیم.

روایات دیگر تفسیر به مصادیق بود. یکی از مصادیق میسر شطرنج است.

نتیجه: عمل و رهن، ولو به استعمال لفظ در اکثر از معنا جایز نیست. اگر بشود یک معنای جامع میان عمل و رهن در نظر گرفت، می توان گفت قمار بدون رهن نیز حرام است.