درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی
1402/10/27
بسم الله الرحمن الرحیم
حرمت قمار/بازی با آلات قمار بدون شرط بندی/عمومات حرمت قمار/دلالت روایات/ موثقه زراره 27/10/1402
آنچه در جلسه گذشته عرض شد مربوط به اینکه از این موثقه زراره استفاده میشود که بازی با آلات معده للقمار بدون رهن حرام باشد؟
صاحب مکاسب محرمه خواستند حرمت را استفاده کنند. این جمله ای که در این روایت آمد از حیث شمول اطلاق شطرنج لعب به رهان را شامل می شود و در لعب به رهان شبهه ای در حرمتش نیست.
و در عبارت داشتند و یکون ذلک قرینه
لعب به رهان مشمول کلمه شطرنج هست. این لعب به رهان که حرام است، این قرینه بر این است که کنایه باشد از حرمت ارتکاب. و همین مطلب مطلوب ماست.
بعد ایشان می فرماید: این جمله ای که امام فرمود فلا خیر فیه. اعم از حرمت و کراهت است. این را اعم قرار بدهیم بعید است.
بعد می فرماید: شبهه ای نیست در این که این شطرنج که در روایت ذکر شد از قبیل مثال است و خصوصیتی ندارد.
روایات فراوانی در مورد حرمت شطرنج وارد شده است. شاید بتوان گفت حساب شطرنج از بقیه آلات جداست. لکن وقتی شطرنج با سایر آلات ذکر می شود باقی نمی ماند مجالی برای اینکه توهم خصوصیت بشود برای شطرنج. یعنی شطرنج خصوصیت خاصی ندارد.
نتیجه ای که ایشان میگیرد: این موثقه زراره دلالت دارد بر حرمت لعب به کل آلات بدون رهان.
اگر کسی بگوید حرمت لعب با رهان از این روایت استفاده می شود به دلیل انصراف. زیرا اغلب بازی های که در زمان صدور روایت انجام می شد لعب به رهان بود.
این ادعای انصراف مورد قبول نیست. چون اغلبیت در خارج منشا انصراف نیست. و ثانیا اینکه اغلب بازی ها با رهان باشد این اول کلام است. اینطور نیست که اغلب بازی ها با رهان بوده باشد.
شاید بتوان گفت این روایت اختصاص به بازی بدون رهان دارد زیرا:
بازی بدون رهان در نزد علمای عامه مورد اختلاف است و حضرت حکم همین موردی را بیان فرموده که محل اختلاف بین عامه است. به آن حکمی که مسلم و قطعی است نظری ندارد.
اشکال استاد: هیچ قرینه ای مثلا قرینه لفظیه یا حالیه بر این سخن وجود ندارد.
روایات عامه:
فعن الشافعیّة: حلّیة اللعب بالشطرنج.[1] لعب با شطرنج حلال است.(منظور حلیت بدون رهان است)
وعن الحنابلة: یکره اللعب به.[2]
وعن الشافعی: هو مکروه ولیس بمحظور، ولا ترد شهادة اللاعب به إلاّ ما کان فیه قمار.[3]
وعنه: أنّ النرد مکروه ولیس بمحظور لا یفسق فاعله.[4]
امام خمینی در انتها می فرماید: لعلّ فتوی بعض العامّة بعدم حرمة اللعب بها بلا رهن لجلب نظر الخلفاء والاُمراء. [5]
شاید فتوای بعضی از علمای عامه به عدم حرمت بازی با آلات قمار بدون رهن، برای جلب توجه خلفا و امرا بوده است.
