درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی
1402/10/30
بسم الله الرحمن الرحیم
حرمت قمار/بازی با آلات قمار بدون شرط بندی/عمومات حرمت قمار/ روایت فضیل بن یسار30/10/1402
بحث در مورد روایاتی بود امام خمینی برای اثبات این که قمار بدون رهن حرام است بیان فرمودند.
روایت فضیل بن یسار:
ومنها: حسنة الفضیل بن یسار، قال: سألت أبا جعفر ـ علیه السّلام ـ عن هذه الأشیاء الّتی یلعب بها الناس: النرد والشطرنج، حتّی انتهیت إلی السدر؟ فقال: «إذا میّز اللّه بین الحقّ والباطل مع أیّهما یکون؟» قلت: مع الباطل. قال: «فما لک والباطل»[1]
حسنه بودن این روایت بخاطر عبد الله بن عاصم است.(مدح شده اما توثیق نشده)
از ابوجعفر - علیه السلام - درباره این چیزهایی که مردم با آن بازی می کنند پرسیدم: نرد و شطرنج، تا اینکه به سدر رسیدم؟ فرمود: اگر خداوند جدا کند بین حق و باطل، این چیزهایی که گفتی با حق است یا باطل؟ گفتم: با باطل. گفت: شان تو این نیست که با باطل باشی.
تقریب استدلال: اینکه این ها تحت عنوان باطل قرار می گیرند، این دلیل بر حرمت است.
نکته: تعابیری مثل «فما لک والباطل» صراحت در حرمت ندارد.
ومنها: روایة تحف العقول، قال فی ذیلها: «وذلک إنّما حرّم اللّه الصناعة الّتی حرام هی کلّها الّتی یجیء منها الفساد محضاً، نظیر البرابط والمزامیر والشطرنج وکلّ ملهوّ به والصلبان والأصنام وما أشبه ذلک من صناعات الأشربة الحرام. وما یکون منه وفیه الفساد محضاً ولا یکون فیه ولا منه شیء من وجوه الصلاح، فحرام تعلیمه وتعلّمه والعمل به وأخذ الأجر علیه وجمیع التقلّب فیه من جمیع وجوه الحرکات کلّها إلاّ أن تکون صناعة...»
روایت سندا ضعیف است.
روایت تحف العقول که در پایان آن فرموده است: «و این بدان سبب است که خداوند صنعتی را حرام کرد که همه آن فساد محض است، مانند کراوات، فلوت، شطرنج و... همه چیزهایی که با آن سرگرم می شود، صلیب ها، بت ها و صنایع مشابه نوشیدنی های ممنوع. و هر چه در آن مفسده محض باشد و جنبه ی صلاح نداشته باشد، تعلیم و تعلیم و عمل به آن و گرفتن اجرت و تمام حرکات آن در همه جهات حرکت حرام است، مگر اینکه یک صنعت است...»[2]
به لحاظ دلالت نیز به کلام امام شبیه نیست. این تعبیر که هر لهوی حرام باشد نیز جای خدشه دارد.
