درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

حرمت قمار/بازی با غیر آلات قمار با رهان/ دلیل دوم: روایات/اطلاق روایات:کل شیء قومر به4/11/1402

بحث در این بود که لعب با الات غیر قمار مع الرهن آیا قمار شمرده می شود یا نه

روایاتی قبلا بیان شد که از این روایات میتوان استفاده کرد که این لعب حرام است.

نقد استدلال

‌ومن روایة إسحاق بن عمّار، قال: قلت لأبی عبد اللّه ‌ـ علیه‌ ‌السّلام ـ‌: الصبیان‌ ‌یلعبون بالجوز والبیض ویقامرون؟ قال: «لا تأکل منه فإنّه حرام»‌[1]

ترجمه: به حضرت عرض کردم: کودکان با گردو و تخم مرغ قمار بازی می کنند. حضرت فرمود: از آن نخور پس همانا آن حرام است.

استدلال: با اینکه اینها آلات قمار نیستند حضرت از آن ها نهی فرموده.

نقد استدلال: شاید در آن زمان آنچه عرف مردمان به عنوان وسیله قمار انتخاب کرده بودند گردو و تخم مرغ بوده. در این صورت دلیل نمی شود که آنچه ابزار قمار به حساب نمی آید با رهن قمار به حساب بیاید و حرام باشد.

خدشه بر این استدلال: چطور ممکن است چیزی که خوراکی مردم است وسیله قمار باشد. نهایت امر این باشد که دو جهت داشته باشد و جهت عمده آن ها خوراکی بودنش باشد و جهت دیگر وسیله قمار باشد. اما این استدلال کامل نیست.

خدشه دیگر: سلمنا حرف شما صحیح باشد اما این اطلاق اعم از حقیقت و مجاز است. معنای حقیقی قمار مطلب مورد بحث ما نخواهد بود.

شاید آنچه بتوان در اینجا عرض کرد این باشد که قمار اطلاق بر این ها بشود. میخواهیم به این نتیجه برسیم. به این سه امر اطلاق قمار شده:

بازی با آلات موده للقمار مع الرهان (این فرد شاخصش است)

بازی با آلات موده للقمار بدون رهن (عرف به این هم قمار می گوید)

بازی با آلات غیر موده للقمار مع الرهان (اینکه در لسان معصوم به این قسم هم قمار گفته می شود شاید به جهت حکمی باشد)

امام خمینی میفرماید: ودعوی إرادة مطلق المغالبة من قوله: «کلّ ما قومر علیه» أو «به»‌ ‌کما تری، فإنّها بلا بیّنة. [2]

مطلق مغالبه چه در ضمن آلات موده للقمار و چه مغالبه ای که در ضمن آن ابزار و آلات نباشد. حالا این مغالبه گاهی در ضمن همان رهان است. گاهی ممکن است غلبه در تفاخر باشد. مراد از «کلّ ما قومر علیه» مطلق مغالبه باید باشد. ایشان می فرماید مطلق مغالبه از این کلام حرف باطلی است و سخن بدون بینه است. ولی قبلا گفتیم «کلّ ما قومر علیه» بر هر چیزی اطلاق دارد که با آن قمار زده شود چه آلت موده للقمار باشد چه نباشد.