درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

مکاسب محرمه/حرمت قمار/ تتمه بحث قمار/ مسئله 5: مراهنه به غیر لعب با آلات/ استقسام بالازلام (الیا نصیب)28/11/1402

تتمه بحث قمار

مسئله 5: مراهنه به غیر لعب با آلات

بعضی آثار قمار اصطلاحی در این مورد دیده می شود و آن همان مراهنه است. این چیزی که از طریق قرعه نصیب افراد می شود برای این مسئله صوری است:

    1. جایزه ای که از طرف یک شخص یا یک تشکیلات به افراد داده می شود. مثل مجلس عروسی که پدر داماد در داخل یک ظرف از ظروفی که میان مهمانان قرار دارد یک سکه قرار می دهد.

از جهت حکمی در این مورد بحثی نیست که حلال است.

    2. نفری که چیزی قرار است گیرش بیاید باید چیزی بگذارد. (استقسام بالازلام)

تفسیر استقسام بالازلام: 10 نفر مجتمعا 10 ظرف را اتخاذ می کردند. یک قوچی را می گرفتند و ذبح می کردند. گوشت این جزول را تقسیم میکردند و در میان این ظرف ها قرار می دادند. سه تا ظرف را خالی می گذاشتند. 7 ظرف گوشت داشت. گوشت موضوعیتی ندارد و ممکن است هرچیزی در آن قرار داده شود. گاهی علی حد سوا تقسیم می کردند و گاهی با اندازه های مختلف تقسیم می کردند. این ظرف ها را به اشخاص می دادند. سه نفر که ظرف خالی نصیبشان شده باید پول این گوسفند را بدهند.

الیا نصیب، مانند همین استقسام بالازلام است.

ایت الله مکارم شیرازی در کتاب أنوار الفقاهة في أحكام العترة الطاهرة می فرماید[1] :

المسألة الثالثة عشرة (74 من العروة): لو كان له رأس مال وفرقه في نوع واحد أو أنواع من التجارة فربح بعض وخسر آخر، فللمسألة صور ثلاث:

1- إذا فرقه في أنواع من التجارة فخسر بعض أو تلف شي‌ء من رأس ماله.

2- إذا فرقه في نوعين مختلفين من الكسب كالتجارة والزراعة، أو التجارة والضيعة، أو غير ذلك فربح واحد وخسر الباقي.

3- ما إذا كان في تجارة واحدة كما إذا اشترى خمسين سجادة معاً وباعها كذلك فخسر في عشرين منها وربح في ثلاثين، فهل يجبر خسارة بعضها ببعض؟

ترجمه: برای الیانصیب اقسامی متصور است:

1- اگر در انواع تجارت متفرق شود و مقداری از سرمایه خود را از دست بدهد یا ضرر کند.

توضیح: اینکه اعطا کند هر شخصی مبلغی را تا اینکه مال جمع شود. بعد بین خودشان قرعه می اندازند. در این قرعه همین افرادی که پول دادند شرکت می کنند. نتیجه: هرکس که قرعه به اسم او در آمد از این مالی که جمع شده میدهند و مال بین این ها تقسیم می شود. مثلا نفر اول 50 درصد نفر دوم 30 درصد و نفر سوم 20 درصد

حکم این صورت: تردیدی نیست در حرمت تکلیفی و حرمت وضعی. زیرا مصداق اکل مال بالباطل است.

2- اگر آن را به دو نوع درآمد، مانند تجارت و زراعت، یا تجارت و زراعت، یا چیزهای دیگر تقسیم کند، یک نفر برنده و بقیه ضرر می کنند.

3- اگر در یک تجارت، مثلاً پنجاه فرش را با هم بخرد و بفروشد و بیست تا از آن ها را ضرر کند و در سی سود کند، آیا می تواند ضرر بعضی از آنها را با دیگری جبران کند؟