درس خارج اصول استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: مقدمه واجب/چگونگی وجوب مقدمه/دیدگاه صاحب معالم

مقدمه واجب مسأله لفظی است یا عقلی؟

صاحب معالم: بحث لفظی است. صاحب کفایه: بحث عقلی است.

وجوب رد امانت با عقل فهمیده می شود، مقدماتش وجوب شرعی دارد یا نه؟ اگر بحث لفظی باشد این مباحث وارد بر بحث نیست.

بحث مقدمه واجب جزء مباحث عقلیه است، البته جزو مباحث غیر مستقلات عقلیه.

در غیر مستقلات عقلیه پای شرع نیز در میان است.

بحث لفظی نیست که ببینیم مدلولش چیست. مدالیل لفظی عبارتند از:(تضمنی تطابقی التزامی).

صاحب معالم مقدمه واجب بحث در آن لفظی است. عبارتی که از آن لفظی بودنش را برداشت کرده اند، ایشان گفته اند: در مورد دلیلی که وجوب از آن فهمیده می شود (کتاب معالم الدین در اصول ص 61 تک جلدی: من انه لو کانت واجبتا لکان باحدی الدلالات الثلاث(تضمن تطابق، التزام، از همین حرف برداشت شده بحث لفظی است)

ایشان می فرماید: هر سه مدلول مربوط به دلالت لفظیه است. این وجوب مقدمات از دلیل فهمیده نمی شود. که میخواست از دلیل فهمیده شود به یکی از دلالات ثلاث بود. دلالات ثلاث منتفی است پس معلوم می شود این صیغه امر در محل بحث دلالت بر وجوب مقدمه اش ندارد.

ایراد صاحب کفایه

بحث ما در مقدمه واجب منحصر نیست در جایی که دلیل بر حکم، لفظ باشد. دلیل می تواند عقل یا اجماع باشد که لفظی در کار نیست.