درس خارج اصول استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: مقدمه واجب/وجوب شرعی مقدمه/تبیین مقدمه داخلیه/

تقسیماتی در سال گذشته برای مقدمه ذکر شد یک نوع تقسیم بندی به این صورت است:

    1. مقدمه داخلیه به معنای اخص (اجزاء) یعنی هم قید و هم تقید داخل است.

    2. مقدمه خارجیه به معنای اخص اساسا جزء مامور به نیست شرط شرعی آن هم نیست. مثال طی مسافت برای حج.

    3. به آن هم مقدمه داخلی و هم مقدمه خارجی گفته میشد. مقدمه داخلیه بمعنای اعم (همان شروط شرعیه مامور به) مثل استقبال، تستر، طهارت…. این ها از حقیقت مامور به خارج هستند. اما مامور به تقید به این ها دارد که از آن تعبیر شد: «تقید جز و قید خارجه»

در شرط های شرعی، شرط و جزء فرقش جزء ماهیت داخل در مامور به است، شرط خارج است از مامور به، ولی تقید به آن دخالت دارد در آن.

مقدمه داخلیه که همان اجزاء ماموربه باشد دو بحث در موردش مطرح است:

۱.آیا مقدمه داخلیه مقدمه هست یا نه؟

۲.علی فرض مقدمه بودن، آیا محل بحث ماست که می گوییم مقدمه واجب است یا نیست؟

در مورد سوال اول: مقدمه و ذی المقدمه دو شیء هستند

در مقدمات داخلیه عبارت است از تکبیر نیت قیام سجود رکوع

ذی المقدمه پس کجاست؟ باید تغایر باشد بین دو شیء که یکی مقدمه دیگری باشد و الا یه چیزی مقدمه خودش باشد درست نیست.

مرحوم صاحب کفایه می فرماید: تغایر هست، منتهی تغایر اعتباری هست و این تغایر اعتباری کفایت می کند. پس با این حساب اجزاء داخلیه مقدمات اند.

توجیح: آن مقدمات بالاصل جنبه مقدمیت دارند برای مرکب و ذی المقدمه که اون مرکب است در طی تحقق مقدمه وجود پیدا می کند.

مقدمه بودن اینها لابشرط است و ذی المقدمه بشرط شیء است.

عبارت کفایه

الأمر الثاني [في تقسيمات المقدمة]

أنه ربما تقسم المقدمة إلى تقسيمات.

[تقسيم المقدمة إلى داخلية و خارجية]

منها تقسيمها إلى داخلية و هي الأجزاء المأخوذة في الماهية المأمور بها و الخارجية و هي الأمور الخارجة عن ماهيته مما لا يكاد يوجد بدونه. و ربما يشكل في كون الأجزاء مقدمة له و سابقة عليه بأن المركب ليس إلا نفس الأجزاء بأسرها.

و الحال أن المقدمة هي نفس الأجزاء بالأسر و ذو المقدمة هو الأجزاء بشرط الاجتماع فيحصل المغايرة بينهما و بذلك ظهر أنه لا بد في اعتبار الجزئية أخذ الشي‌ء بلا شرط كما لا بد في اعتبار الكلية من اعتبار اشتراط الاجتماع.

ترجمه:

مطلب دوم [در تقسیمات مقدمه]

مقدمه را می توان به بخش هایی تقسیم کرد.

[تقسیم مقدمه به داخلی و خارجی]

از آن جمله، به مقدمه داخلیه تقسیم می‌شود که عبارت است از اجزاء مأخوذه در ماهیت ماموربه، و مقدمه خارجی که امور خارج از ذات آن هستند که بدون آن به سختی ممکن است وجود داشته باشد. این که اجزاء مقدمه بر آن و مقدم بر آن است، ممکن است به این دلیل باشد که مرکب چیزی جز همان اجزاء کل نیست.

بسا اشکال می شود در بودن این اجزا مقدمه برای ذی المقدمه و سابق بر ذی المقدمه: به اینکه مرکب نیست مگر تمام همان اجزا.

حل مسئله: مقدمه همان تمام اجزاء است و ذو المقدمه همان اجزاء مشروط به اجتماع است.

آن نفس اجزا دیگر شرط اجتماع در آن نیست. ذات رکوع مقدمه است ذات سجده مقدمه است و این خصوصیت نسبت به همه اجزا داخلیه است که نفس آن ها مقدمه هستند. ذی المقدمه همین هاست به شرط اجتماع. نتیجه اینکه مغایرت بین این دو حاصل است.