درس خارج اصول استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: مقدمه واجب/شرط متأخر/بررسی امکان/نقد نظر محقق نائینی

در ارتباط با کلام مرحوم نائینی، این فراز از عبارت را با هم مرور میکنیم:

و اما ما قاله المحقق النائینی من ان الاشکال فی المقدمات الوجوبیه و الوصف، و لذا ذهب الی الستحاله الشرط المتاخر ظاهرا، قال و اما الشرائط الوجودیه فلا بحث فیها من جهه ان مفادها مطلوبیه الحصه الخاصه من الصلاه مثلا و لما کان التقید داخلا، و نفس القید خارجا فیمکن ان یکون التقید حاصلا من الشرط المقارن او المتقدم او المتأخر

آنچه که مرحوم نائینی فرمود: که اشکال کرد در مقدمات وجوبیه و مقدمات وضع، توضیحش را دیروز عرض کردیم. فرمود اشکال دایره اش محدود است به مقدمات وجوبیست در ارتباط با شرط متاخر. و اشکال منحصر به وضع است مثل حکم به ملکیت برای عقد فضولی که متوقف بود بر اجازه ای که مالک بعدا می داد. و لذا ایشان قائل شد به اینکه شرط متاخر مستحیل است به حسب ظاهر امر. چون چیزی که در رتبه علت بود متاخر واقع شد. و اما شرایط وجودیه ماموربه بحثی در آن نیست. و چون تقید داخل است و نفس قید خارج است ممکن است این تقید حاصل شود از شرط مقارن یا شرط متقدم یا شرط متاخر. و چون تقید داخل است و انتزاعی است لابد است از ارجاع وجوب نفسی به انتزاعش.

نتیجه حرف مرحوم نائینی این شد که وجوب وضو نفسی است. در حالی که هیچ کس این حرف را نزده است. امر تعلق بگیرد به منشأ انتزاعش و می باشد شرایط همانند اجزاء.

و از جهت تدریجی الحصول بودن این شرایط خراب نمی کند مطلب ما را. الا اینکه در قبال فرمایش نائینی کسی این حرف را نزده که وضو وجوب نفسی داشته باشد.

ثانیا خود ایشان در جای دیگر قائل به این حرف نشد. فرمایش ایشان مشکل را حل نکرد.

در بحث تفاوت قید که جزء است با تقید داخل در آن است قید واجب نفسی است از محل کلام ما خارج است چراکه نمی تواند وجوب غیری داشته باشد با اینکه همین قید هم در محل نزاع داخل است. این تقید امر انتزاعی منشاء انتزاع اش وضو است. ما می گوییم منشأ انتزاع صلات است نه وضو. بلکه امر تعلق گرفته به صلات.