درس خارج اصول استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: مقدمه واجب/تقسیم واجب به مطلق و مشرو/ وضع هیئت صیغه امر/بررسی

اشکال سوم

انشاء یا هست یا نیست روی این حساب قید زدن به انشاء محال است.

پاسخ شیخ انصاری

درسته انشاء قابل تقیید نیست اما منشا قابل تقیید است مثلا هذا لک این کتاب من برای شما منشا ملکیت کتاب اخری هذا لک بعد وفاتی، منشا قید خورد ملکیت کتاب برای شخص بعد مرگ موصی.

خود شیخ انصاری در جواب از این اشکال تعلیق مستحیل است در انشا. تعلیق در منشا است نه انشا نتیجه نسبتی که ذکر کرده بودند که شیخ فرموده رجوع قید به هیات محال است، این نسبت که این کلام گذشته مال شیخ باشد درست نیست.

در استحاله رجوع قید به هیات مطابق کلامی که در کفایه آمده بود حروف و هیات ابزاری و غیر مستقل هستند، یعنی:

۱.عالیت: بها یُنزَل: به وسیله ی این معانی آلیه نظر می شود (ابزار نظر مانند آیینه) ،قابل تقیید نیست. و هیات چونکه از معانی عالیت است و محلق به حروف است اینها قابلیت تقیید ندارند بخلاف خود اکرام مه ماده اکرام قابل تقیید بود چون معنای اسمی بود و معنای اسمی قابل تقیید است.

اشکال: عالیت را بها ینزل معنا کردید الا اینکه مراد ما بها ینزل ممنوع است بلکه جناب آمر التفات پیدا کند به معنای حرفی همانطور که به معنای اسمی التفات پیدا می کند معنای حرفی مستقلا مورد التفات جناب مولی باشد، به عنوان مثال زید می داند خواب است از فرزندش سوال می کند مهمان ما خوابیده است در اتاق خوابیده یا در حال، از مکان خواب سوال می کند که مهمان در اتاق خوابیده است. التفات اسقلالی داشت از معنای ظرفیت که مورد سوال شد.

۲. قائم به غیر است: معنای صحیح عالیت است چراکه وجوب قائم به غیر است دائما، قابلیت تقیید را دارد بلوجدان. مولی در حال امر با چشمان بسته امر نمی کند بلکه می اندیشد برای اکرام زید این اکرام کجا باشد به نحو مطلق، یا قید بزند در وقت آمدن زید اکرام واجب باشد. مستقلا قابل التفات است.

نتیجه: وجوب که فعل مولی است برای فعل (اکرام زید) در فرض مجی زید است مصلحت وجود دارد بلکه اکرام +مجی زید =مصلحت وجود دارد و اقتضا دارد حکم وجوب را.

معنای آلی کاملا قابلیت دارد که مورد التفات استقلالی قرار بگیرد.

از آنچه در کفایه آمده وجه و دلیل برای استحاله (یکی از اشکالات که قید به هیات برگردد) تالی فاسد دارد که این تالی فاسد منبع سخن در مباحث عقلی است.

اشکال: قید به هیات بخورد، بین انشا و منشا فاصله می افتد و انفکاک بین انشا و منشا عقلا مستحیل است، مثل تخلف ایجاد از وجود، ایجاد همان وجود و وجود همان ایجاد است. معقول نیست ایجاد شود فردا موجود شود.

پاسخ مرحوم آخوند

اخبار تقدیری (مثل خبر می دهد از رفتنش به خانه فلانی، اگر فلانی آمد به خانه من در دوشنبه می روم به خانه اش.) اخبار علی تقدیر صحیح است، انشا علی تقدیر هم صحیح است.[بلکه اگر منشا در زمان انشا تحقق پیدا کند لازم میاد تخلف منشا از انشا لذا فرض این است که انشا مقید است]

الا اینکه فرمایش صاحب کفایه خدشه ای بهش وارد می شود ادامه جلسه بعد ان شاء الله.