درس خارج اصول استاد سید مهدی نقیبی
1402/10/17
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: مقدمه واجب/ واجب معلق/ بررسی عبارت نائینی (ره)
عبارت نائینی (ره): فتقول: ان کل واجب لم یجر فیه قدره شرعا، التی لم تکن حاصله ولو قبل مجی و کان الواجب بلدخیل تمامیه ملاک الوجوب ایضاً[1]
لکن مقتضی قاعده لزوم تحصیل مقدمات است
توضیح: در هر واجبی که قدرت در آن لحاظ نشده است پس مقتضی قاعده لزوم تحصیل مقدمات بر مکلف است مثل غسل قبل از روزه و حرام است اگر مقدمات را تفویت کند ولو قبل از آمدن زمان واجب و بلکه قبل از انکه ملاک وجوب محقق شود باید مقدمه را تحصیل کند.
اذا العقل یستقل بذی القدره و لزوم التحصیل بمقدمات اعدائیه لأن عرفت انما هو مکان قبح تکلیف عاجز
توضیح: عقل خودش تخصیص می دهد به بعضی مقدمات مثل کسی که مقدمه نزد آن موجود است مثل وضوء و طهارت که باید آن را در زمان امتثال حفظ کند و بلکه او قادر است بر حفظ مقدمه و عاجز نیست و یا اینکه اگر مقدمه نیست آن را تحصیل کند که این مقدمات اعدادیه داعی برای بدست اوردن آن وجود دارد.
اما اگر مقدمات را ترک کند: و الا لأندرج فی قاعده الإمتناع بالاختیار لا ینافی الأختیار
و این قاعده اختصاص به ما بعد ثبوت تکلیف ندارد بلکه قبل از تکلیف نیز صدق می کند
و اگر قاعده به ما ثبوت تکلیف اختصاص داشت قاعده اعم نبود در حالی که اعم از ثبل ثبوت تکلیف و بعد ثبوت تکلیف است
و اگر فرض شود که تکلیف به روزه فردا مقید به قدرت شرعیه نیست و بلکه قدرت عقلیه معتبر است در نتیجه باید مقدمات را قبل ثبوت تکلیف إتیان کند.
نتیجه: این مورد و مصداق مذکور تحت قاعده الامتناع قرار می گیرد و فرقی نمی کند دخالت در فعل صوم فردا داشته باشد یا نداشته باشد اما این امتناع ریشه در امور اختیار مکلف دارد.
