درس خارج اصول استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: مقدمه واجب/وجوب تعلم احکام قبل از وقت عمل/نظر محقق نائینی: وجوب دفع ضرر احتمالی

سه صورت برای تعلم احکام متصور شد که فقط در قسم آخر تعلم احکام واجب بود، و آن صورت عبارت است از:

اگر تعلم احکام را انجام بدهد تمکن دارد از امتثال، و اگر ترک کند تعلم را، و عملی را انجام بدهد احتمالا امتثال کرده باشد. ترک تعلم = امتثال احتمالی

صورت اول این بود که ظرف واجب به اندازه ای هست که بتوان در همان ظرف واجب تعلم احکام هم کرد. در این صورت نیز کلام مرحوم نائینی صادق است منتهی دایره اش تنگ تر است و مربوط به همان زمان انجام واجب است.

اشکال مرحوم نائینی به شیخ انصاری: ترک تعلم، در هیچ مورد سلب قدرت نمی کند. و اشتراک احکام بین عالم و جاهل هم شاید نکته اش همین باشد.

جواب: نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که منظور این است که احکام واقعیه بین عالم و جاهل مشترک است. در مقابل مصوبه که قائل تصویب اند و اشتراک احکام بین عالم و جاهل را قبول نکردند. و اینکه گفته می شود احکام بین عالم و جاهل مشترک است منافاتی ندارد با اینکه تارک تعلم عاجز از امتثال باشد ، و اگر این حرف را زدیم گاهی عجز از ترک تعلم حاصل می شود. پس بر ایشان تعلم واجب است مانند بقیه مقدمات مفوته. و اگر این حرف را گفتیم فرمایش شیخ تقویت می شود.

سوال: تعلم در مواردی که انسان احتمال ابتلا می دهد. آیا تعلم این احکام واجب است؟

اگر انسان بگوید تعلم احکام یک حیث وجوبش وجوب نفسی تعلم است. در اینجا تعلم احکام واجب است چه مورد ابتلا باشد چه نباشد. ممکن هم هست قائل به عدم وجوب تعلم احکام بدهید به طریق استصحاب. تا الان اینها مورد ابتلا نبوده، استصحاب میکنیم عدم ابتلا این ها را در مقام عمل نسبت به آینده. نتیجه: این ها اصلا مورد ابتلا نیست تا یاد بگیریم.