درس خارج اصول استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: مقدمه واجب/اقسام واجب/تقسیم به نفسی و غیری/تبیین مفهوم نفسی و غیری

از تقسیماتی که برای واجب ذکر شده: تقسیم واجب به نفسی و غیری

واجب نفسی: آنجا که واجب مطلوب است به خاطر خودش

واجب غیری: مطلوبیت او به خاطر غیر است.

مرحوم صاحب کفایه برای واجب نفسی مثال زده به معرفت الله. جهتش هم این است که این معرفت الله مطلوب نفسی است. فوق معرفت الله چیزی نداریم که بگوییم این برای آن واجب شده.

اما غیر از معرفت الله تمام واجباتی که در شریعت هستند مثل صلات و صوم و ... این ها واجب اند و واجب بودنشان بخاطر ملاکاتی است که در این واجبات است. یک ملاکی در صلات هست که بخاطر آن ملاک صلات واجب شده. الصلاه قربان کل تقی. الصلاه تنهی عن الفحشا و المنکر ...

اشکال: در این صورت بسیاری از واجباتی که ما نفسی به حساب می آوردیم لازم می آید که غیری باشد.

پاسخ: همین صلات که واجب شده به خاطر آن ملاکاتش است. لکن چیزی که هست این ملاکات مقدور برای مکلف نیست. چون غیر مقدور است پس متعلق تکلیف واقع نمی شوند. پس اینکه صلات واجب شده نه بخاطر آن ملاکات بلکه بخاطر خودش است که واجب شده.

صاحب کفایه به این سخن خودش اشکال کرده: این ملاکات مقدور اند منتهی مقدور مع الواسطه اند. مقدور مع الواسطه هم مقدور است.

در نهایت فرموده: بهتر است تعریف دیگری از واجب نفسی داشته باشیم

واجب نفسی: مراد چیزی است که منشأ وجوبش حسن ذاتی آن شی باشد. و اگرچه ملاک غیریت هم در آن هست.