درس خارج اصول استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: واجب نفسی و غیری/تذنیبان/تذنیب اول/استحقاق ثواب بر فعل و عقاب بر ترک مقدمه

کسی که نماز ظهر را نخوانده بعد می رود به سراغ نماز عصر. این نماز عصر او صحیح نیست. مگر اینکه فقط به اندازه 4 رکعت نماز عصر وقت داشته باشد.

در عین حال نماز ظهر واجب نفسی است.

اشکال: گفتید این طهارات ثلاث، واجبات نفسیه هستند. دلیل ذکر کردید از روایات که وضو مستحب نفسی است. سوال این است که در مورد تیمم چطور شما استحباب نفسی اش را ثابت می کنید؟

جواب: آنچه مطلوب مولاست این است که عبد، در تمام حالات زندگی اش، متطهر باشد. طهارت روحی (پاکی از رذائل اخلاقی) یا طهارت جسمی.

اسباب طهارت یکی تیمم است. تیمم موجب طهارت است. در روایات هم طهارت خواسته شده.

اشکال دیگر: گفتید وضو به کمک آن روایات هم استحباب نفسی دارد. در عین حال بخاطر صلات وجوب غیری دارد. بعد از آن که وجوب غیری به وضو تعلق گرفت، این موجب زوال استحباب نفسی وضو می شود. زیرا احکام شرعی بینشان تضاد است. در واجبات غیریه که استحقاق عقاب نیست.

جواب: دو حکم: استحباب نفسی و واجب غیری با دو عنوانی که دارند قابل اجتماع هستند.

مثال در فقه: شخصی برای شفای مریضش نذر می کند که تا 40 شب نماز شب بخواند. خدا او را شفا داد. در اینجا وفای به نذر به خواندن نماز شب است. در حالی که خواندن آن به تنهایی مستحب هم هست.در اینجا دو حکم با هم جمع شده. این از حیث وفای به نذر، واجب توصلی است.

نکته: آن استحبابی که برای این فعل بود، آن در حد خودش حفظ نمی شود . حد خودش این بود: مستحب این بود: اذن در فعل با جواز ترک. این جواز ترک در اینجا دیگر محفوظ نیست و لکن ملاک این استحباب باقی است. اگر ملاکش باقی است بعد از آن که وفا به نذر متوجه عبد شد آن ملاک تقویت می شود و به نقطه وجوب می رسد.