درس خارج اصول استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: واجب نفسی و غیری/تذنیبان/تذنیب دوم/تضاد بین وجوب و استحباب در مثل نذر وضو

بحث در ارتباط با تعلق نذر به فعلی بود که فی نفسه مستحب است.

نکته: آن استحبابی که برای این فعل بود، آن در حد خودش حفظ نمی شود . حد خودش این بود: مستحب این بود: اذن در فعل با جواز ترک. این جواز ترک در اینجا دیگر محفوظ نیست و لکن ملاک این استحباب باقی است. اگر ملاکش باقی است بعد از آن که وفا به نذر متوجه عبد شد آن ملاک تقویت می شود و به نقطه وجوب می رسد.

جواب دیگر: تا حالا قصد قربت را از آن امر نفسی می گرفت. ممکن است مکلف قصد قربت را به امر غیری به عنوان این که این امر غیری طریق است به امر مستحب نفسی، که تعلق به آن فعل گرفته است، زیرا این فعل مستحب نفسی است، و به این مستحب نفسی، امر غیری تعلق گرفته است.

یعنی با توجه به مستحب بودنش امر غیری به آن تعلق گرفت.

این جوابی[1] که مرحوم صاحب کفایه از اشکال دوم داده، در کتاب کفایه ج1 ص111 بیان شده.

در یک جمله: این امر به اعتبار مطلوبیت نفسیه اش به این فعل تعلق گرفت، نه به جهت این که طریق است به واجب نفسی تا اشکال پیش بیاید که این امر غیری که به این گرفته، چطور عبادیت را درست کند. امر غیری که به این فعل تعلق گرفت عبادیت را درست کرد به اعتبار اینکه نگاه آمر به این فعل به لحاظ آن استحقاق نفسی اش است نه به جهت اینکه طریقی است به واجب نفسی که صلات باشد.

اشکال به کلام صاحب کفایه: برخی بزرگان فرمودند: این مطلبی که می گویید که فعل وضو بخاطر آن امری است که به خود او تعلق گرفته و استحباب نفسی دارد و اتیان این عمل به قصد قربت با نگاه به ان امر نفسی است که به فعل تعلق گرفته نه با نگاه به امر غیری.

اشکالی که در اجود التقریرات بیان شده این است که[2] : کثیری از مردم وقتی مقدمه را می آورند التفاتی به این جهت ندارند که این فعل دارای حکم استحباب نفسی است. تمام التفاتش به ذی المقدمه است. پس این حصول قربیت نسبت به وضو متفرع بر التفات به امر نفسی است. و نوعا ملفت آن نیستند.

مرحوم فلسفی در اینجا می فرمایند:

مشخص کردن ملاک تعبدیت و توصلیت:

ادامه در جلسه آینده.