درس خارج اصول استاد هادی نجفی

موضوع: التعادل و التراجيح/انقلاب نسبت / مناقشه آیتالله فیاض(مد ظله) و نقد آن

مناقشه آیت الله فیّاض بر مقدمه سوم خویش
ایشان پس از بیان مقدمه سومی بر انقلاب نسبت، به نقد آن پرداخته تا در پایان انقلاب نسبت مورد نظر محقق نائینی(ره) را انکار نمایند.
مناقشه در جزء نخست
ایشان در مناقشه جزء نخست مقدمه مذکور می فرمایند:[1] این ادعا که عامِ مخصّص ، ظهوری در عام نداشته باشد صحیح نیست بلکه ظهورش در عام همچنان باقی است چون " الشیئ لا ینقلب عمّا علیه " چرا که مخصّص در اینجا منفصل است و نه متصل و در اینصورت ظهور عام قبلاً منعقد شده است.
بنابراین ادعای آنکه مخصص منفصل رافع ظهور عام در عموم، گاهی بوجوده الواقعی و گاهی بوجوده العلمی باشد صحیح نخواهد بود چرا که در ما نحن فیه هیچکدام واقع نشده است.
اما اینکه بوجوده الواقعی رافع ظهور نیست به این دلیل می باشد که ظهور عام در عموم قبلاً احراز شده و ممکن نیست که مگر با عدم وجود مخصص منفصل در عام، از بین رود نیست و اگر احتمال وجود آن را می‌دادیم احرازِ ظهور عام در عموم احتمال داده نمی‌شد چرا که با صرف احتمالِ وجود مخصص منفصل، امکان ارتفاع عام خواهد بود و عام مجمل می شد. بنابراین تمسک به عمومات و مطلقات کتاب و سنت با احتمال وجود مخصص منفصل صحیح نیست و لذا آنها مجمل خواهند شد لذا مجرد احتمال وجود مخصص در واقع موجب اجمال خواهد شد بنابراین عمومات هیچ ارتباطی به مخصص منفصل ندارند.
اما اگر بخواهد بوجوده العلمی رافع برای ظهور عام باشد باید گفت وجود علمی نمی تواند موثر در وجود تکوینی خارجی باشد چون اثرگذاری باید دارای مبداء مناسبی بین اثر و موثر خارجی باشد در حالی که در اینجا چنین چیزی وجود ندارد. لذا اگر نسبت بین اثر و موثر نادیده گرفته شود آن وقت همه چیز در همه چیز می‌تواند موثر باشد که محال است.
بنابراین ایشان معتقدند ظهور عام در عموم خود باقی است و با آمدن مخصص منفصل منتفی نمی شود.
مناقشه در جزء دوم
ایشان می فرماید: این مطلب که عام ظهور جدیدی پیدا کند و در عام مخصص ظهور داشته باشد نیز صحیح نیست بلکه عام در همان ظهور اولیه خود باقی است چون اگر عام مخصص بخواهد ظهور جدید پیدا کند، خلاف ضرورت و وجدان است چون عام نمی‌تواند دو ظهور مستقل داشته باشد.
بنابراین با وجود نقض مقدمه سوم باید گفت قول به انقلاب نسبت صحیح نخواهد بود.
در ادامه نیز می فرمایند: بله، با وجود مخصص منفصل عام از حجیت ساقط می‌شود و ما در جمع عرفی ظهورات را لحاظ می‌کنیم یعنی حجیت، ملاکِ جمع عرفی نیست.
پاسخ مناقشه در جزء نخست
باید گفت: این ادعا که ظهور عام مخصص شکسته نشود، صحیح نیست چرا که با وجود مخصص منفصل دیگر عام در عموم خود باقی نخواهد بود و از طرف دیگر عمومات و اطلاقات نیز مجمل نخواهند شد بلکه بر عموم و اطلاق خود تا آمدن مخصص باقی اند و در این صورت نیز در غیر موارد تخصیص ظهور دارند.
لذا مناقشه ایشان را قابل پذیرش نیست و معتقدیم عام پس از تخصیص، ظهور در عام مخصص دارد.
پاسخ مناقشه در جزء دوم
ادعای اینکه عام ظهور جدیدی پیدا نمی‌کند، صحیح نیست چرا که پس از شکسته شدن عام ، ظهور جدیدی در عام مخصص پیدا می‌ شود.
از طرفی دیگر نیز باید گفت: اثبات انقلاب نسبت نیازی به ضمیمه مقدمه سوم ایشان ندارد هرچند ما از آن دفاع کردیم.
چنانچه اثبات انقلاب نسبت نیاز به مقدمه دیگری داشت حتماً محقق نائینی(ره) و دیگرانی که آنرا پذیرفته‌اند ، اضافه می نمودند در حالی که چنین نکرده‌اند و انقلاب نسبت را با دو مقدمه مذکور محقق نائینی(ره) پذیرفته‌اند.
از آنچه گذشت چنین بدست می آید که ما نیز در انقلاب نسبت به مدرسه محقق نائینی(ره) می پیوندیم و آنرا می‌پذیریم.