درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: كتاب الحج/واجبات منى /المسالة الاول

المسألة: وقت الرمي من طلوع الشمس من يوم العيد إلى‌ غروبه، ولو نسي جاز إلى اليوم الثالث عشر، ولو لم يتذكّر إلى‌ بعده فالأحوط الرمي من قابل ولو بالاستنابة.[1]

فقهاء این مسئله را در باب "رمی الجمرات ثلالث" عنوان کرده اند همانگونه که محقق ره در کتاب الشرائع در فصل خاصی که برای احکام منی پس از برگشتن از مکه قرار داده، فرموده است: ويجب أن يرمي كل يوم من أيام التشريق:(11و12و13 ذی الحجه) الجمار الثلاث. و در ادامه فرموده است: ووقت الرمي ما بين طلوع الشمس إلى غروبها ولا يجوز أن يرمي ليلا إلا لعذر[2] .

شارحین شرائع و دیگران نیز از محقق ره تبعیت کرده و این مسئله را در باب، رمی جمرات الثلاث، عنوان نموده اند کمااینکه در کتابهای مختلف مانند: المسالک(ج2ص367)، المدارک (ج8ص230)، الجواهر(ج20ص17)، مستند الشیعه(ج13ص56)و.... مشهور است.

علامه ره در تذکره فرموده است: يجوز الرمي من طلوع الشمس إلى غروبها و عبارتی که در ادامه آورده شاهد است بر اینکه مرادش، رمی جمره در روز عید است؛ زیرا در ادامه فرموده است: وقال جابر: رأيت رسول الله صلى الله عليه وآله يرمي الجمرة ضحى يوم النحر وحده. [3] و در ادامه در مورد کسانیکه مجاز به تقدیم هستند فرموده است: أن النبي صلى الله عليه وآله أمر أم سلمة ليلة النحر، فرمت جمرة العقبة قبل الفجر ثم مضت فأفاضت. ایشان ره قریب به همین تعبیر را در کتاب "المنتهی المطلب ج2ص344" نیز آورده است.

شهید اول ره کتاب "الدروس" فرموده است: هو منذ طلوع الشمس إلى غروبها، فلو رمى ليلة النحر أو قبل طلوع الشمس لم يجزئ إلّا لضرورة، كالمريض و المرأة و الخائف و العبد[4] .

البته سه تن از بزرگان (شیخ ره، ابن زهره ره، علامه ره در تحریر) رمی جمره عقبه را به هنگام طلوع فجر در حال اختیار، تجویز نموده اند.

شیخ ره خلاف فرموده است: وقت الاستحباب لرمي جمرة العقبة بعد طلوع الشمس من يوم النحر بلا خلاف، و وقت الإجزاء من عند طلوع الفجر مع الاختيار فان رمى قبل ذلك لم يجزه، و للعليل، و لصاحب الضرورة، و النساء يجوز الرمي بالليل[5] .

سید ابن زهره در کتاب غنیه فرموده است: ووقت الاستحباب لرمي جمرة العقبة بعد طلوع الشمس من يوم النحر بلا خلاف ، ووقت الإجزاء من طلوع الفجر مع الاختيار ، فمن رمى قبل ذلك لم يجز إلا أن يكون هناك ضرورة على ما قدمناه[6] .

علامه ره در کتاب تحریر فرموده است: وقت الرمي من طلوع الشمس إلى غروبها فإذا غربت فات الرمي و قضاه في الغد و يجوز تأخير رمي جمرة العقبة إلى قبل الغروب بمقدار أداء المناسك و وقت الاستحباب لرمي جمرة العقبة بعد طلوع الشمس يوم النحر و وقت الإجزاء من طلوع الفجر اختيارا فإن رمى قبل ذلك لم يجزه[7] .