درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: كتاب الحج/واجبات منى /المسألة الرابعة

المسألة الرابعة: لايعتبر في الحصى الطهارة، ولا في الرامي الطهارة من الحدث أو الخبث.[1]

اولین فرعی که در این مسئله مطرح شده عدم اشتراط طهارت از خبث در حصی است چنین حکمی از اطلاق ادله استفاده می شود به طوری که برخی از روایاتی که متعرض صفات مستحبی سنگریزه شده اند، اشاره ای به طهارت آن نکرده اند تطیر آنچه که بزنطی از ابی الحسن علیه السلام روایت کرده است.

وعن عدة من أصحابنا، عن سهل بن زياد، عن أحمد بن محمد بن أبي نصر عن أبي الحسن عليه السلام قال: حصى الجمار تكون مثل الأنملة ولا تأخذها سوداء ولا بيضاء ولا حمراء خذها كحيلة منقطة الحديث.[2]

علامه ره نیز در کتاب تذکره با این حکم موافقت کرده و فرموده: ولو كان الحجر نجسا، استحب له غسله، فإن لم يغسله ورمى به، أجزأه، لحصول الامتثال.[3]

هر چند ایشان ره در مجزی بودن سنگریزه نجس، کتاب التحریر توقف کرده و فرموده: و لو رمى بحصاة نجسة ففي الإجزاء نظر[4] .

فرع دوم: ولا في الرامي الطهارة من الحدث أو الخبث.

مشهور فقهاء قایل به عدم اعتبار طهارت رامی از حدث و خبث شده اند، بر خلاف مفید ره و سید مرتضی ره و ابن جنید ره که قائل به شرطیت طهارت شده اند، همانگونه که شیخ مفید ره فرموده است: فإن قدر على الوضوء لرميه الجمار فليتوضأ و إن لم يقدر أجزأه عنه غسله و لا يجوز له رمي الجمار إلا و هو على طهر...[5] .

سید مرتضی ره فرموده اند: و لا يرمي الجمار إلا و هو على طهر[6] .

مرحوم ابن جنید ره فرموده است: ولا يرمي إلا وهو طاهر، ولو اغتسل لذلك كان حسنا.[7]

اما فقهای دیگر قائل به استصحاب طهارت را می شده اند.

محقق ره در شرائع فرموده است: و المستحب فيه ستة الطهارة[8] .

صاحب مدارک فرموده است: ما اختاره المصنف من استحباب الطهارة في الرمي هو المشهور بين‌ الأصحاب[9] .

قول مختار مشهور مبنی بر عدم اعتبار طهارت رامی از حدث و خبث را می توان از روایاتی استفاده کرده به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

    1. صحیحه معاویة بن عمار از امام صادق علیه السلام

وعنه، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، عن معاوية بن عمار، عن أبي عبد الله عليه السلام (في حديث) قال: ويستحب أن ترمى الجمار على طهر.[10]

    2. صحیحه معاویة بن عمار از امام صادق علیه السلام

محمد بن الحسن باسناده عن موسى بن القاسم، عن صفوان بن يحيى، عن معاوية بن عمار، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: لا بأس أن تقضي المناسك كلها على غير وضوء إلا الطواف، فان فيه صلاة والوضوء أفضل.[11]

البته قائلین به وجوب طهارت رامی به روایت محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام تمسک کرده اند.

محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن علي بن الحكم عن العلاء بن رزين، عن محمد بن مسلم قال: سألت أبا جعفر عليه السلام عن الجمار، فقال لا ترم الجمار إلا وأنت على طهر.[12]

مشهور با توجه روایاتی که بر عدم اعتبار طهارت دلالت کرده اند، این روایت را بر استحباب اشتراط طهارت حمل کرده اند.

هر چند صاحب جواهر ره از بعض الاصحاب، استحباب غسل را حکایت کرده که برای این قول به صحیحه حلبی از امام صادق علیه السلام استدلال نموده است: وعن محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن الحسين بن سعيد، عن فضالة ابن أيوب، عن أبان، عن محمد الحلبي، قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن الغسل إذا أراد أن يرمى، فقال: ربما اغتسلت، فأما من السنة فلا.[13] ولی باید توجه نمود که نقل دیگری مثل صحیح حلبی در آخر این روایات، آمده اسـت: ولكن من الحر والعرق.[14] و روشن است که با توجه به چنین تعبیری نمی توان حکم به استحباب غسل رامی را از چنین روایتی استفاده نمود بلکه غسل به منظور تمیزی و شستن عرق است که به جهت شدّت گرمای هوا اتفاق می افتد، گذشته از اینکه تعبیر امام علیه السلام نشانگر این است که چنین غسلی سنت به حساب نمی آید.