درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: كتاب الحج/واجبات منى /اکمال بحث در اصناف سه گانه

اکمال بحث در اصناف سه گانه:

لازم است بحث شود که آیا اصناف سه گانه به عنوان صاحبان سهام هستند تا تقسیم به نحو مساوی بین آنها واجب باشد یا صرفاً به عنوان مثارف گوشت هدی هستند؟ در مباحث قبل نیز اظهار نظر پیرامون وجوب یا عدم وجوب أکل را متوقف بر تحقیق این مطلب قرار دادیم.

مدلول تعدادی از روایات این است که: اصناف سه گانه به عنوان مصارف گوشت هدی هستند نه مالکان سهام و این مطلب را از سه امر ذیل می توان استفاده کرد:

    1. روایاتی که به اطلاقشان بر جواز ذخیره کردن گوشت قربانی دلالت می کنند. تعدادی از روایات بر چنین حکمی و هئیه کردن آن به دیگران دلالت می کنند، مانند:

    • صحیحه ابوالصباح الکنانی از امام صادق علیه السلام

محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن محمد بن إسماعيل عن حنان بن سدير، عن أبي جعفر عليه السلام، وعن محمد بن الفضيل، عن أبي الصباح، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: نهى رسول الله صلى الله عليه وآله عن لحوم الأضاحي بعد ثلاث، ثم أذن فيها وقال: كلوا من لحوم الأضاحي بعد ذلك وادخروا.[1]

    • روایتی که جابرابن عبدالله انصاری از پیامبر اکرم صل الله علیه و آله وسلم نقل کرده است.

وباسناده عن أحمد بن محمد بن عيسى، عن إبراهيم الحذاء، عن فضل بن عثمان، عن أبي الزبير، عن جابر بن عبد الله الأنصاري قال: أمرنا رسول الله صلى الله عليه وآله أن لا نأكل لحوم الأضاحي بعد ثلاثة أيام، ثم أذن لنا أن نأكل ونقدد ونهدي إلى أهالينا.[2]

    2. روایاتی که به اطلاقشان بر جواز اخراج گوشت قربانی از منا دلالت می کنند.

    • مرسله ای که صدوق ره از حضرت امام صادق علیه السلام روایت کرده است.

قال الصدوق: وقال أبو عبد الله عليه السلام: كنا ننهى عن إخراج لحوم الأضاحي بعد ثلاثة أيام لقلة اللحم وكثرة الناس، فأما اليوم فقد كثر اللحم وقل الناس فلا بأس بإخراجه.[3]

    3. روایاتی که به اطلاقشان بر جواز اکل از گوشت قربانی تا زمانی که در منا هستند دلالت می کنند.

روشن است که اگر قربانی گوسفن باشد و حاجی با همه خانواده‌اش همراه باشد در این مدّت همه گوشت قربانی خورده می شود، مثل:

    • روایت علی بن ابی حمزه از احدهماعلیهم السلام

وعنه، عن حماد، عن علي بن أبي حمزة، عن أحدهما قال: لا يتزود الحاج من أضحيته، وله أن يأكل منها بمنى أيامها، قال: وهذه مسألة شهاب كتب إليه فيها.[4]

    • روایت علی بن ابی حمزه از ابوابراهیم علیه السلام

وعنه، عن أحمد بن محمد، عن علي، عن أبي إبراهيم عليه السلام قال: سمعته يقول: لا يتزود الحاج من أضحيته، وله أن يأكل منها أيامها إلا السنام، فإنه دواء، قال أحمد: وقال: لا بأس أن يشتري الحاج من لحم منى ويتزوده.[5]

مستفاد از این احادیث این است که موارد ذکر شده در آیات و روایات به عنوان مصارف گوشت هستند نه به عنوان مالکان سهام تا تقسیم گوشت به نحو مساوی بین اصناف سه گانه لازم باشد، بنابراین حاجی می تواند بیشتر از مقدمات ثلث گوشت قربانی را بخورد.

نتیجه: تقسیم بنفسه نه واجب است و نه مستحب مگر اینکه قصد صدقه یا هدیه داشته باشد که در این صورت به هر کدام، بخشی را اختصاص می دهد.