درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: كتاب الحج/واجبات منى /فرع ششم از مسئله هفدهم/ المسألة الثامن عشر، فرع اول

فرع ششم از مسئله هفدهم: والأحوط أن يكون بعد أيّام التشريق؛ أي‌الحادي عشر والثاني عشر والثالث عشر.

بحث در مورد تعیین روز سوم برای تتمیم سه روز روزه است در صورتی که روز هشتم و نهم ذی الحجه را روزه گرفته باشد، روشن است که در روز عید قربان نمی توان روزه بگیرد و لازم است تأخیر انداخته شود، حال مبدأ جواز روزه روز سوم، محل بحث است.

حضرت امام خمینی ره در اینجا قول به تأخیر تا بعد از ایام تشریق را اختیار کرده یعنی روز چهاردهم ذی حجه، روز سوم را روزه بگیرد و حال آنکه در مسئله 19 مبدء جواز روزه روز سوم را سیزدهم ذی الحجه قرار داده و ما بحث مفصل در این رابطه را ذیل مسئله 19 انجام خواهیم داد.

المسألة الثامن عشر: لايجوز صيام الثلاثة في أيّام التشريق في منى‌، بل لايجوز الصوم في أيام التشريق في منى‌ مطلقاً؛ سواء في ذلك الآتي بالحجّ وغيره.[1]

فرع اول: لايجوز صيام الثلاثة في أيّام التشريق في منى‌...

مشهور قائل به عدم جواز گرفتن سه روز روزه ای که بدل از هدی است در ایام تشریق در منا شده اند که به کلمات برخی از آنها اشاره می کنیم:

شیخ در کتاب "الخلاف" می فرماید: لا يجوز صيام أيام التشريق في الحج بدل الهدي في أكثر الروايات ، و عند المحصلين من أصحابنا . و به قال علي (عليه السلام) في الصحابة، و إليه ذهب أهل العراق، و به قال الشافعي في الجديد. و قال في القديم: يصومها[2] ،

علامه ره در کتاب "المنتهی" فرموده است: و لا يجوز أن يصوم أيّام التشريق بمنى في بدل الهدي و لا في غيره‌، قاله أكثر علمائنا المحصّلون[3] . ایشان در ادامه به ذکر اقوال فقهای اهل سنت پرداخته است.

ابن ادریس ره فرموده است: و لا يجوز له أن يصوم أيام التشريق[4] .

علامه ره در تذکره فرموده است: ولا يجوز أن يصوم أيّام التشريق بمنى في بدل الهدي وغيره ، عند علمائنا‌ ـ وبه قال علي علیه السلام[5] و در ادامه همین نظر را از بعضی از تابعین ذکر کرده.

علامه ره در کتاب "مختلف" فرموده است: المشهور تحريم صيام هذه الثلاثة أيام التشريق لمن كان بمنى خاصة[6] .

ظاهر تعدادی از روایات بر حرمت روزه ای که بدل از هدی است در ایام تشریق در منا دلالت دارند که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

    1. حدثی که شیخ ره از ابن سنان که از امام صادق علیه السلام نقل کرده، روایت کرده است.

محمد بن الحسن باسناده عن الحسين بن سعيد، عن النضر بن سويد، وصفوان عن ابن سنان وحماد، عن ابن المغيرة، عن ابن سنان، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سألته عن رجل تمتع فلم يجد هديا، قال: فليصم ثلاثة أيام ليس فيها أيام التشريق ولكن يقيم بمكة حتى يصومها، وسبعة إذا رجع إلى أهله[7] ،

    2. روایت ابن مسکان از امام صادق علیه السلام

وعنه، عن النضر بن سويد، عن هشام بن سالم، عن سليمان بن خالد، وعلي بن النعمان، عن ابن مسكان قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن رجل تمتع ولم يجد هديا، قال: يصوم ثلاثة أيام، قلت له: أفيها أيام التشريق؟ قال: لا، ولكن يقيم بمكة حتى يصومها، وسبعة إذا رجع إلى أهله، فإن لم يقم عليه أصحابه ولم يستطع المقام بمكة فليصم عشرة أيام إذا رجع إلى أهله[8] ،

این دو روایت از روزه بدل از هدی در ایام تشریق در منا نهی می کنند نه از مطلق روزه چنین ایامی در منا.