درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ موسوی

موضوع: كتاب الحج/الحلق أو التقصير /دلیل قول دوم/ دلیل قول سوم

دلیل قول دوم: (جواز تأخیر اعمال بعد از اعمال منی فقط تا روز یازدهم حتی بدون عذر):

برای این قول به صحیحه معاویة بن عمار از امام صادق علیه السلام استدلال شده است.

عنه، عن حماد بن عيسى، وفضالة، عن معاوية بن عمار، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سألته عن المتمتع متى يزور البيت؟ قال: يوم النحر أو من الغد، ولا يؤخر، والمفرد والقارن ليسا بسواء موسع عليهما.[1]

روشن است که اگر روز عید برای انجام این اعمال متعیّن بود روز دهم و یازدهم مساوی قرار داده نمی شود لذا این روایت قرینه بر استحبابی بودن تعیّن روز عید است نه وجوبی بودن آن.

دلیل قول سوم: (جواز تأخیر اعمال بعد از اعمال منی تا پایان ایام تشریق)

برای این قول نیز به روایانی استدلال شده است از جمله:

    1. صحیح عبیدالله الحلبی از امام صادق علیه السلام

محمد بن علي بن الحسين باسناده عن عبيد الله بن علي الحلبي، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سألته عن رجل نسي أن يزور البيت حتى أصبح؟ قال: لا بأس أنا ربما أخرته حتى تذهب أيام التشريق، ولكن لا تقرب النساء والطيب.[2]

    2. صحیح هشام بن سالم از امام صادق علیه السلام

وباسناده عن هشام بن سالم، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: لا بأس إن أخرت زيارة البيت إلى أن يذهب أيام التشريق إلا أنك لا تقرب النساء ولا الطيب.[3]

این دو روایت بر جواز تأخیر تا روز سیزدهم به روشنی دلالت دارند آنچه مورد بحث است دلالت آنها بر جواز تأخیر از روز سیزدهم است که در قول چهارم ادعا شده و بر این دو روایت استدلال شده است.

    3. صحیح عبدالله بن سنان از امام صادق علیه السلام

وعنه، عن صفوان، عن عبد الله بن سنان، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: لا بأس أن تؤخر زيارة البيت إلى يوم النفر إنما يستحب تعجيل ذلك مخافة الاحداث والمعاريض. ورواه الصدوق باسناده عن عبد الله بن سنان مثله إلى قوله: يوم النفر.[4]

در صورتی که یوم النفر را به نفر أصغر (روز سیزدهم ذی الحجه) تفسیر کنیم. این صحیحه بر روز سوم از ایام تشریق منطبق می شود و بر جواز تأخیر تا پایان ایام تشریق دلالت می کند.

    4. روایتی که ابن ادریس در آخر سرائر از نوادر بزنطی از امام صادق علیه السلام نقل کرده است.

محمد بن إدريس في (آخر السرائر) نقلا من نوادر أحمد بن محمد بن أبي نصر البزنطي، عن الحلبي، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سألته عن رجل أخر الزيارة إلى يوم النفر، قال: لا بأس ولا يحل له النساء حتى يزور البيت ويطوف طواف النساء.[5] به همان بیانی که در صحیح قبلی گذشت.

    5. موثقه اسحاق بن عمار از ابوابراهیم علیه السلام نقل کرده است.

وعنه، عن صفوان بن يحيى، عن إسحاق بن عمار، قال: سألت أبا إبراهيم عليه السلام عن زيارة البيت تؤخر إلى يوم الثالث، قال: تعجيلها أحب إلي، وليس به بأس إن أخره.[6]

روایاتی که آوردیم بر جواز تأخیر اعمال منی تا روز سیزدهم دلالت دارند و معلوم می شود که امر به تعجیل در روز عید قربان و یا در روز بعد از آن، از باب استحباب است.