درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ موسوی

موضوع: كتاب الحج/الحلق أو التقصير /دلیل قول چهارم

دلیل قول چهارم: (جواز تأخیر اعمالِ بعد از منی تا پایان ماه ذی الحجه)

برای استدلال این قول به دو وجه استدلال شده است:

    1. دو صحیحه عبیدالله الحلبی از امام صادق علیه السلام و هشام ابن سالم از امام صادق علیه السلام

محمد بن علي بن الحسين باسناده عن عبيد الله بن علي الحلبي، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سألته عن رجل نسي أن يزور البيت حتى أصبح؟ قال: لا بأس أنا ربما أخرته حتى تذهب أيام التشريق، ولكن لا تقرب النساء والطيب.[1]

وباسناده عن هشام بن سالم، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: لا بأس إن أخرت زيارة البيت إلى أن يذهب أيام التشريق إلا أنك لا تقرب النساء ولا الطيب.[2]

به بیان زیر:

این دو صحیحه هر چند صریح در حج تمتع نیستند ولی ذیل آنها شاهد است بر اینکه موردشان حج تمتع است؛ زیرا حرمت "بوی خوش" قبل از طواف، از اختصاصات حج تمتع است وگرنه بوی خوش پس از حلق در حج افراد و قران حلال می شود.

آنچه از تعبیر "حتی تذهب ایام التشریق" در صحیح حلبی و از تعبیر "الی أن تذهب ایام التشریق" در صحیح هشام بن سالم به ذهن تبادر می کند جواز تأخیر این اعمال بعد از روز سیزدهم است و مقتضای اطلاق، جواز تاخیر تا آخر ماه ذی الحجه است.

    2. اطلاق آیه شریفه ﴿الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ﴾[3] و روشن است که ماه ذی الحجه از ماههای حج است که از ظاهر اطلاقش جواز تأخیر تا آخر این ماه استفاده می شود و اگر در تقیید به یکی دو روز بعد از ایام تشریق تردید شود اصلِ برائت از تقیید به یکی دو روز بعد از ایام تشریق جاری می شود.

تحقیق مطلب: آنچه با در نظر گرفتن مجموع روایات می توان گفت (با توجه به اینکه بعضی از روایات به جواز تأخیر از روز یازدهم تصریح کرده اند بدون اینکه منجر به گناه یا عدم إجزاء شود و برخی از روایات تصریح در استحباب دارند که، سبب آن ترس از اتفاقات و حوادث غیر متفرقه است و برخی از روایات بر تأخیر انداختن امام علیه السلام عامداً اختیاراً دلالت می کنند.

همانگونه که امام خمینی ره در متن تحریرالوسیله از جواز تأخیر تا آخر ذی الحجه نفی بُعد فرمودند و با استفاده از اطلاق آیه شریفه بگوئیم: یجوز تأخیر اعمال مکة الی آخرالشهر فیجوز الإتیان بها حتی آخر یوم منه و إن کان الافضل التعجیل.

فی عدم الجواز تقدیم المناسک الخمسة علی مناسک منی

المسألة الثالثة: لايجوز تقديم المناسك الخمسة المتقدّمة على الوقوف بعرفات والمشعر ومناسك منى اختياراً[4] ،

مشهور این است که تقدیم طواف واجب بر وقوفین و مناسک منی جائز نیست به طوری که بعضی از فقهاء ادعای بر این مطلب نموده اند.

محقق در شرائع می فرماید: يجب على المتمتع تأخير الطواف و السعي حتى يقف بالموقفين و يقضي مناسكه يوم النحر و لا يجوز التعجيل إلا للمريض و المرأة التي تخاف الحيض و الشيخ العاجز و يجوز التقديم للقارن و المفرد على كراهية.[5]

علامه ره در منتهی می فرماید: لا يجوز للمتمتّع أن يقدّم طواف الحجّ و سعيه على المضيّ إلى عرفات اختيارا. و هو قول العلماء كافّة.[6]

صاحب مدارک ره اجماع بر عدم تقدیم را از "المنتهی" مقل کرده است (المدارک ج8ص186).