درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ موسوی

موضوع: فی مواطن التحلل

مسألة المسألة: مواطن التحلّل ثلاثة:

الأوّل: عقيب الحلق أو التقصير، فيحلّ من كلّ شي‌ء إلّاالطيب والنساء والصيد ظاهراً؛ وإن حرم لاحترام الحرم.[1]

در این رابطه در مسئله حلق و تقصیر بحث مستوفائی انجام داده و گفتیم: چنین تحلیلی بعد از حلق یا تقصیر حاصل می شود به خلاف صدوقین (رهما) که قائل به ثبوت تحلل بعد از رمی روز دهم در منا شدند کما اینکه حرمت صید را به جهت حفظ احترام حرم دانستیم نه به سبب إحرام .

الثاني: بعد طواف الزيارة وركعتيه والسعي فيحلّ له الطيب.

در مورد موطن حلیّت طیب دو قول وجود دارد:

    1. بوی خوش پس از طواف حج و نمازِ آن، حلال می شود.

این قول، ظاهر فرمایش شیخ در نهایة این است که فرموده: فإذا طاف طواف الزيارة، حل له كل شئ إلا النساء. فإذا طاف طواف النساء، حلت له أيضا النساء.[2]

محقق ره در شرائع می فرماید: إذا طاف طواف الزيارة حل له الطيب[3] .

علامه ره منتهی می فرماید: إذا طاف طواف الزيارة، حلّ له الطيب‌؛ لما تقدّم من الأحاديث و لما يأتي.[4]

    2. حلیت بوی خوش متوقف بر انجام سعی است.

شهید ثانی ره در مسالک این قول را اختیار کرده و می فرماید: الأصح توقف حلّ الطيب على السعي بعد طواف الحج، عملا بالاستصحاب، و لرواية منصور بن حازم عن الصادق(عليه السلام)... ایشان در ادامه می فرماید: و هذا إذا أخّر الطواف و السعي عن الوقوفين و أفعال منى كما ذكر، أمّا لو قدّمهما، كالمفرد و القارن مطلقا، و المتمتع مع الاضطرار، ففي حلّه من حين فعلهما وجهان، أجودهما ذلك عملا بإطلاق النصوص[5] .

صاحب مدارک ره پس از ذکر عبارت محقق ره می فرماید: ظاهر العبارة عدم توقف حل الطيب على السعي المنتهى، والأصح أنه إنما يحل بالسعي الواقع بعد الطواف [6] .

این قول را فاضل نراقی ره در مستند (مستندالشیعه 12/396) و صاحب جواهر ره (الجواهر ج19/258) در جواهر اختیار کرده‌اند.

پس از آشنا شدن اقول فقهاء، به سراغ روایات باب می رویم که بر دو طائفه‌اند:

طائفه اول: روایاتی که بر توقف حلیت بوی خویش بر سعی نیز دلالت دارند.

الف: صحیحه معاویة بن عمار از امام صادق علیه السلام

محمد بن علي بن الحسين باسناده عن معاوية بن عمار، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: إذا ذبح الرجل وحلق فقد أحل من كل شئ أحرم منه إلا النساء والطيب فإذا زار البيت وطاف وسعى بين الصفا والمروة فقد أحل من كل شئ أحرم منه إلا النساء، وإذا طاف طواف النساء فقد أحل من كل شئ أحرم منه إلا الصيد. أقول: المراد الصيد الحرمي لا الإحرامي ذكره جماعة من علمائنا لما يأتي.[7]

روشن است که مراد از طواف همان زیارت بیت است و "واو" برای تفسیر است و عدم ذکر نماز طواف برای این است که دو رکعت نماز لازمه هر طوافی است و در ضمن، عدم ذکر امام علیه السلام در صورتی حجیت خواهد داشت که دلیلی بر خلاف نباشد و حال آنکه در روایات متعددی توقف حلیت بر طواف و نماز آن وارد شده است.