درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ موسوی

موضوع: روایات دال بر وجوب مبیت شبهای سیزدهم و یازدهم در منا

روایاتی که در این رابطه مورد استدلال واقع شده‌اند:

    1. روایتی که حماد بن عثمان از امام صادق علیه السلام نقل کرده است.

وباسناده عن محمد بن الحسين، عن يعقوب بن يزيد، عن يحيى بن المبارك عن عبد الله بن جبلة، عن محمد بن يحيى الصيرفي، عن حماد بن عثمان، عن أبي عبد الله عليه السلام في قول الله عز وجل: " فمن تعجل في يومين فلا إثم عليه " لمن اتقى الصيد يعني في إحرامه، فان أصابه لم يكن له أن ينفر في النفر الأول.[1]

    2. صحیحه حماد از امام صادق علیه السلام

وباسناده عن محمد بن عيسى، عن محمد بن يحيى، عن حماد، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: إذا أصاب المحرم الصيد فليس له أن ينفر في النفر الأول، ومن نفر في النفر الأول فليس له أن يصيب الصيد حتى ينفر الناس، وهو قول الله عز وجل فمن تعجل في يومين فلا إثم عليه لمن اتقى فقال: اتقى الصيد.[2]

روایت کننده از حماد شخصی به نام "محمد بن یحیی" است که مردد بین 3 نفر است:

    • محمد بن یحیی الخزّاز، که ثقه است.

    • محمد بن یحیی الخثعمی، که ثقه است.

    • محمد بن یحیی الصیرفی، که توثیق نشده است.

ولی وقتی این اسم به نحو مطلق ذکر شود به محمد بن یحیی الخزاز انصراف پیدا می کند که معروفتر است فلذا سند روایت، صحیحه است.

در بحث دلالی این حدیث توجه به این نکته لازم است که در نقل آیه شریفه، فراز "لمن اتقى" را که ذیل جمله دوم "و من تاخر فلا اثم علیه" است در ذیل جمله اول (فمن تعجل في يومين فلا إثم عليه) قرار داده است، مشکلی ایجاد نمی کند؛ زیرا محتمل است که اشتباهی در نقل صورت گرفته و یا به هنگام کتابت، اشتباه رخ داده و یا این که مراد امام علیه السلام نقل معنا بوده است.

    3. حدیثی که جمیل ابن درّاج از امام صادق علیه السلام روایت کرده است.

وباسناده عن جميل بن دراج، عن أبي عبد الله عليه السلام (في حديث) قال: ومن أصاب الصيد فليس له ان ينفر في النفر الأول.[3]

با توجه به این که مشهور به این روایات عمل کرده و به مضمون آنها فتوی داده اند، ضعف سند و بعضی از آنها مضرّ نخواهد بود؛ چون مراد از لفظ "صید" معنای مصدری آن (کشتن با تیر اندازی و نظیر آن) است لذا گرفتن صید مشمول این روایات نیست مگر این که کسی مدعی صدق در این مورد باشد، لذا حضرت امام راحل ره در این مورد احتیاط وجوبی فرمودند.