درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد

موضوع:تفسیر/سوره آل عمران/آیه ۷

۶ جهت بحث:

جهت اول: بحث لغوی:

۶ لغت:

۱- محکمات: حَکَم به معنای استحکام و اتقانی که جلوی تزلزل و اضطراب را می گیرد. حکم به لجام یا افسار حیوان گفته می شود چراکه این سبب استحکام دابه می شوند و اگر دابه بخواهد لغزش و تزلزل داشته باشد سوارکار، با آن لجام به آن استحکام می‌بخشد.

۲-متشابهات: یعنی تشابه طرفینی.

۳-زیغ: تمایل به سوی انحراف. گاهی زیغ درباره حالات انسان است و گاهی درباره موجودات مادی است مانند " زاغت الشمس یعنی مالَت و انحرفت " در موجودات مادی، این انحراف، بار منفی ندارد اما در مورد انسان به معنای انحراف از راه مستقیم است.

۴-ابتغا: طلب کردن، دنبال چیزی حرکت کردن. ۵-تاویل: مصدر باب تفعیل ریشه آن " اول" است. به معنای رجوع یک چیزی به اصل خودش. مثلاً تاویل خواب می‌خوام ببینم اصلش و حقیقت این خواب چیست. تأویل یعنی بازگرداندن فرع بر اصل.

۶-راسخون: از ماده رسوخ به معنای ثبات و استقرار.

جهت دوم: بحث اعرابی ۵ نکته:

۱-منه آیات محکمات شیخ طبرسی: این جمله حال از کتاب است " محکما بعض آیاته"

۲"- هن ام الکتاب" شیخ طبرسی: صفت برای آیات است (صفت دوم).

۳"- و اخر متشابهات": طبرسی: در این جمله تقدیر دادیم " و منه آیات اخر متشابهات". اخر متشابهات، حال از کتاب است.

۴- ابتغا الفتنه و ابتغا تأویله: ابتغاء: مصدر منصوب بنا بر مفعول له

۵-کل من عند ربنا: کل، نکره‌ است و نکره مبتدا واقع نمی‌شود.

جواب: اگرچه ابتدا به نکره جایز نیست اما در برخی موارد مجوز دادیم مسوغات ابتدا به نکره و یکی همین مورد است. تنوین" کل "تنوین عوض است یعنی مضاف‌الیه حذف شده و تنوین جای او را گرفته.

جهت سوم نکات بلاغی:

۲ نکته: ۱-آیات محکمات: تنوین در این‌جا، تنوین تنویع است یعنی نوع را می‌خواهد بیان کند یعنی نوعی از آیات که محکمات هستند.

۲-ابتغا: تکرار خلاف اصل است اما در این‌جا ۲ بار پشت سرهم تکرار شده و این خلاف فصاحت است اما در این‌جا نکته دارد و آن این‌که کسانی که دنبال آیات متشابه می‌روند با ۲ رویکرد می روند.

۱-فتنه‌گران که به‌دنبال ضربه به دین هستند.

۲- کسانی که دنبال تأویل هستند و هدفشان خدمت به دین هست هر ۲ گروه در یک نقطه مشترک‌اند و آن این‌که هر ۲ گروه صلاحیت تاویل و پاسخ به آیات متشابه را ندارند.