درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد
99/08/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:تفسیر
روایات عامه در تفسیر الدر المنثور. در ۴ موضوع روایات بحث کرده:
۱-تفسیر فاما الذین فی قلوبهم زیغ :جلد ۲ صفحه ۵ ﴿عن ابی عمامه عن النبی فی قوله فاما الذین فی قلوبهم زیغ قال لهم خوارج﴾[1]
۲ نکته: الف) خوارج، ۱ مصداق از مصادیق است (به این روایات می‌گوییم، روایات جری و تطبیق)
ب) خوارج در سال ۳۹ هجری شکل گرفت. پس این‌که از رسول خدا نقل می کنند چگونه است؟ پاسخ: این از باب اخبار غیبی است.
۲-تفسیر و ابتغا تأویله: جلد ۲ صفحه ۶ ان رسول الله خرج علی قوم یتراجعون فی القرآن (در قرآن با هم جروبحث می‌کردند) و هو مغضب فقال بهذا ضلت الامم قبلکم (به همین جر و بحث در کتاب خدا، امم پیشین گمراه شدند) و ضرب الکتاب بعضهم ببعض (منظور از ضرب، تعارض است) … مراد از آیات متشابه، آیات متناقض نمای قرآن هستند که در ظاهر با هم تناقض دارند مثلاً در بعضی آیات خدا دستور صلح با کفار می‌دهد (و ان جنحوا للسلم) و بعضی دستور به قتال می دهد یا ایها النبی جاهد الکفار و منافقین.
لذا می‌گفتند بعضی آیات بعضی دیگر را تکذیب می‌کند. پس منظور از ابتغا تأویل یعنی به دنبال تعارض بین آیات قرآن باشند.
۳-تفسیر و مایعلم تأویله الا لله: جلد ۲ صفحه ۷: اخرج ابن جریر عن ابن‌عباس قال الرسول الله أنزل القرآن علی سبعه احرف حلال و حرام .... و تفسیره تفسره العرب (گروهی از آیات هستند که هر کس آشنایی به زبان عربی باشد آن‌ها را متوجه می شود) و تفسیر تفسره علما (گروهی از آیات که تفصیلش را فقط علما می‌فهمن) و متشابه لایعلمه إلا الله و من ادعا علمه سوی الله فهو کاذب.
۲ نکته:
1_از این روایت، مقداری ساقط شده چون در ابتدا نقل می‌کنند که قرآن ۷ نوع است اما در روایت، ۴ نوع بیان می‌کند.
۲-این روایت ، قابل پذیرش نیست چراکه بیان شد اگر بگوییم آیه متشابه را حتی پیامبر نمی‌داند عقلاً و نقلا صحیح نیست لذا این روایت را کنار می‌گذاریم.
۴-تفسیر راسخون در علم:
جلد ۲ صفحه ۷: اخرج ابن عساکر من طریق عبدالله ابن یزید من الراسخون فی العلم قال من صدق حدیثه و بر فی یمینه (عمل کند به تعهداتش به قسم اش) و عفّ بطنه و فرجه فذلک الراسخون فی العلم.
نکته:این ویژگی‌ها، ویژگی‌های عملی است نه علمی و حال‌آنکه در آیه بحث علم مطرح است.
پاسخ:علم ۲ جور داریم:
۱-علمی که مربوط به درس و بحث مربوط به ذهن است.
۲-علمی که حاصل تقواست یعنی علمی که نتیجه تقواست. این روایت ویژگی‌های انسان باتقواست. این علمی است که در قلب وارد می شود اگر علم از مرحله ذهن به مرحله قلب بیاید (به واسطه عمل به داشته‌ها) می شود راسخون در علم. لذا حدیث می‌تواند به‌عنوان تفسیر راسخون در علم قرار گیرد
