درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد

موضوع:تفسیر/سوره آل عمران/آیه چهاردهم

۳ جهت از بحث:

جهت اول:

بحث لغوی: ۵ لغت.

۱-قناطیر: جمع قنطار به معنای مال کثیر در مصداق مال کثیر اختلاف است که چقدر است (۱ هزار دینار، پوست گوسفند که پر از طلا باشد، پوست گاوی را پر از طلا یا نقره کنند) .

۲-مقنطره: اسم مفعول از قنطار، صفتی است که از خود ماده موصوف اخذ شده‌است. در لغت عرب وقتی می‌خواهند تاکید کنند ۱ صفتی را از جنس خود همان موصوف، صفتی را می‌گذارد مثل نسیامنسیا یعنی فراموش‌شده کامل. این‌جا هم قناطیر مقنطره یعنی مال‌های زیاد زیاد.

۳-خیل مسومه: خیل به معنای جماعتی از اسب‌ها. خیل اسم جمع است. اسم جمع به کلمه‌ای گفته می‌شود که دلالت بر جمع می‌کند اما مفرد ندارد (مثل قوم، ناس، جماعت)

مسومه: ۳ معنا گفته شده:

الف) از ماده سَوم به معنای چریدن.

ب) به معنای معلّمه یعنی علامت زده شده.

ج) از ماده سیماء به معنی زیبا .

۴-متاع: کالایی که از او بهره گرفته می‌شود و از بین می‌رود (کالای مصرفی)

۵-مآب: از ماده اَوب به معنای رجوع. این‌جا اسم مکان است.

جهت دوم بحث تفسیری: ۶ نکته تفسیری:

۱-خلاصه و چکیده آیه: این آیه در رابطه با آیه ۱۳ است بیان علت این‌که چرا گروهی از انسان‌ها کافر می‌شوند و در برابر حق می‌ایستند. عامل کفر، شهوت‌پرستی است.

۲-تفسیر کلمه زین للناس: در کلمه زین اختلاف است بین مفسران که فاعل زُیّن کیست؟

۲ نظر:

الف) خدای متعال (شاهد آیه ۷ سوره کهف)

ب) شیطان (شاهد سوره حجر آیه ۳۹)

علامه طباطبایی: احتمال دوم را تقویت می کند. از نظر قرآن، زینت هم به خدا می تواند نسبت داده شود هم به شیطان ولی باید قرینه اقامه کنیم که به چه دلیل احتمال دوم را تقویت می‌کنیم

۳ قرینه: الف) حب شهوات به معنای شهوت پرستی یعنی تمایل شدید به شهوت. اصل شهوت را خدا قرار داده اما حب شهوات از طرف شیطان است.

ب) جمله ﴿ذلک متاع الحیوه الدنیا﴾ یعنی شهوت پرستی کالای مصرفی دنیاست یعنی در حیات دنیا از بین می‌رود لذا این مال دنیاست و برای شیطان است و چیزی که از طرف خداست از بین نمی‌رود.

ج) جمله ﴿والله عنده حسن المآب﴾ : حب شهوات در برابر این است. یعنی این‌هایی که زینت داده شده برای شما عاقبت خوبی ندارد بلکه خدا هست که عاقبت خوبی دارد پس معلوم می‌شود این‌ها در برابر خدا قرار گرفتند.

علامه: چیزی که از آیه فهمیده می‌شود این است که این مباحثی که در آیه هستند مذموم هستند و خدا چیز مذموم را زینت نمی‌دهد.

۳-تفسیر کلمه حب شهوات: یعنی شهوت پرستی (نه اصل شهوت) اصل شهوت چیز خوبی است.

۴-بیان مصادیق شش‌گانه شهوت: زنان، فرزندان، اموال طلا و نقره، اسبان زیبا، چهارپایان، زراعت و کشاورزی.