درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد

موضوع:سوره/آل‌عمران/آیه ۲۷

۵ جهت بحث:

۱-جهت اول: لغوی: تولج: مضارع باب افعال. ریشه آن ُولوج است. وُلوج همان دخول است اما با ۲ قید ولوج اخص از دخول است یعنی ۲ قید دارد:

الف) آن شیئی که داخل در شی‌ء دیگر می‌شود از جنس او نباشد.

ب) آن شی‌ء که داخل در او می شود حالت ضیق و تنگی داشته باشد به گونه‌ای که آن شیئی را که داخل او می شود بپوشاند و مستور کند.

۲-جهت دوم: اعرابی: بغیر حساب: محلات منصوب حال. " ترزق من تشاء غیرَ محاسب"

جهت سوم: بلاغی:

۱- تولج اللیل فی النهار ...: از باب استعاره است (لفظی در معنای مجازی استفاده کنیم و علاقه بین معنای حقیقی و معنای مجازی، مشابهت باشد و مشبه‌به ذکر نشده باشد )کوتاه شدن و بلند شدن شب و روز را در فصل‌های سال تشبیه کرده به ‌دخول 1چیزی در چیز دیگر (گویا شب‌ها داخل در روز شده و برعکس) . استعاره ولوج و دخول برای کوتاه شدن و بلند شدن.

۲-یکی از محسنات بدیعی به نام طِباق است یعنی متکلم ۲ تا متضاد را کنار هم قرار می‌دهد. (مثلاً در آیه چهارم متضاد را ذکر کرده. تعزّ مخالف با تذل و توتی مخالف با تنزع ) . در این آیه تولج اللیل فی النهار مخالف با تولح النهار فی اللیل. و تخرج الحی من المیت مخالف با تخرج المیت من الحی.

۴-جهت چهارم: نکات تفسیری:

ا-بیان مصادیق برای ذیل و پایان آیه ۲۶ است (انک علی کل شی‌ء قدیر)

۲-تولج اللیل فی النهار و .... : ۲ تفسیر:

الف) مراد از ایلاج نهار در لیل و برعکس، کوتاه شدن شب و روز در فصل‌های چهارگانه.

ب) مراد پی‌درپی آمدن شب و روز یعنی آرام آرام شب داخل در روز می‌شود و برعکس.

استاد: هر ۲ تفسیر درست است.